Randomize kontrollü çal>flmalar, sonuçlar>n saptanmas> için gerekli sü-
re nisbeten k>sa oldu¤unda etkilidirler. Ç>kt>lar bilinmeden uzun zaman ge-
rektirebilecek müdahaleleri randomize çal>flmalar ile araflt>rmak maliyet faz-
la olaca¤> için zordur.
B. Kohort
Kohort dizaynlar, ilgilenilen faktörlere maruz kalm>fl ve kalmam>fl örneklem-
lerin tan>mlanmas> ile maruziyet ve sonuçlar aras>nda iliflki kurmas> ve sonu-
cun gözlemlenmesi için zaman içerisinde takip edilmesi olarak kullan>l>r.
1.
Avantajlar
a)
Uygulan>labilirlik, özellikle nadir maruz kal>m çal>flmalar>nda an-
cak sonucun tespit edilmesi uzun zaman gerektirir.
b) Mesleki maruziyet çal>flmalar>nda kullan>fll>d>r.
2.
Dezavantajlar
a)
De¤iflken, örneklemler rastgele olarak seçilmedi¤i için e¤er örnek-
lem grubu popülasyonu temsil etmiyorsa do¤ru olmayan iliflkiler
görülebilir.
b) Sadece iliflkileri aç>klayabilir, nedenleri ve etkileri de¤il.
Retrospektif kohort çal>flmalar>, prospektif kohort çal>flmalar> olarak da su-
nulmaktad>r, dikkatli olunuz! E¤er kohort baflka bir amaç için toplanm>fl ve
ikincil olarak mevcut soru çal>fl>lm>flsa örneklem üzerinde yap>lan ölçümler
uygun kalitede olmayabilir.
C. Kesitsel çal>flmalar
¤erlendirmeler yap>l>r, de¤iflkenin örneklem içerisindeki da¤>l>m> farkl> ilifl-
kiler oldu¤u sonucuna var>lmas>na izin verebilir.
1.
Avantajlar>
a)
Uygulan>labilir, tüm de¤erlendirmeler tek seferde yap>ld>¤>ndan
maliyet nisbeten düflüktür.
2.
Dezavantajlar>
a)
Sadece iliflkileri aç>klayabilir, nedenleri ve etkileri de¤il.
D. Vaka kontrol
Kohort çal>flmas>n>n aksine, vaka kontrol çal>flmalar> sonuçtan bafllar ve
önemli beklenmedik de¤iflkenler için örneklemde ve çal>flma örneklemi ile
efllefltirilmifl kontrol grubunda ilgilenilenleri aç>¤a ç>kartmak için geriye
do¤ru gider.
1.
Avantajlar
a)
Uygulan>labilir, örneklem grubu nisbeten küçüktür ve sonuç zaten
aç>¤a ç>km>flt>r, veriyi elde etmek için gerekli maliyet azd>r.
b) Nadir oluflumlar> çal>flmak için etkilidir.
c)
Sonuçlar genellikle çal>flman>n kullan>c>lar> taraf>ndan kolayl>kla
anlafl>labilen olas>l>k oran> ile aç>klan>r.
2.
Dezavantajlar
a)
Öngörülen de¤iflkenler yanl>l>¤a neden olacak flekilde genellikle
retrospektif olarak ölçülür.
b) Sadece iliflkileri aç>klayabilir, nedenleri ve etkileri de¤il.
c)
Süreç araflt>r>c> taraf>ndan kontrol edildi¤i için kontrollerin seçimi
yanl> olabilir, ne kadar el cerrahisi literatüründe nadir olarak yap>l-
sa da her bir vaka için en az iki (veya daha fazla) kontrol olmas> ge-
rekir.
E.
Karar Analizi
Bu yaklafl>m klinik durumlar> model al>r ve testler, tedavi vb hakk>nda fark-
l> kararlar>n beklenen faydalar>n> sistemik olarak de¤erlendirir. Belirli bir
Bölüm 37 · Klink Denemeler ve El Cerrahisi Literatürü
547