Vasküler durumlar genellikle 2 kategori alt>nda incelenir: Vasküler kitle ya da iske-
mi. Amerika Birleflik Devletleri nüfusunun yaklafl>k %10'unda iskeminin baz> form-
lar> bulunmaktad>r. Bunlar kronik ekstremiteyi tehdit etmeyen problemler olabildi-
¤i gibi, parmak ya da ekstremitenin yaflam>n> tehdit eden durumlar da olabilirler.
Vasküler çal>flmalar temelde acil tedavinin endike oldu¤u durumlar ile küçük yaflam
flekli de¤ifliklikleri sonras> hastan>n problemi ile hayat>na devam edebildi¤i durumla-
r> birbirinden ay>rmak için yap>l>r. Vasküler kitle varl>¤>nda, bir arterin trasesi üze-
rinde yerleflen tümörden ya da bulgular özellikle tek tarafl> ve distal arterlerde ise em-
boliden kuflkulan>lmal>d>r. Bu bölümde, anatomi, fizyoloji ve medikal de¤erlendir-
meden sonra vasküler lezyonlar tek tek ele al>n>p gözden geçirilecektir.
I. Tan>mlar
A. Vasküler sistemin ifllevleri,
1.
Hücrelere oksijen ve besin ulaflt>rmak
2.
Vücut >s>s>n>n korumak
3.
Metabolizman>n art>k ürünlerinin at>lmas>n> sa¤lamakt>r.
B. Vasküler yetersizlik--Koman: Arterlerde yap>sal hasar ve sinir ya da hormo-
nal anormalilere ba¤l> uygunsuz vasküler kontrol nedeniyle yetersiz arteryel
ak>md>r.
C. Tehlike arz eden ve etmeyen vasküler durumlar>n ay>r>m>Koman
1.
Tehlike arz eden: Müdahale olmaks>z>n doku ölümü ve nekroz olufltu-
ran
2.
Tehlike arz etmeyen: Doku canl>l>¤> kollateral dolafl>mla korunabilen
durumlard>r.
II. Anatomi
A. Üst ekstremitenin makroarteriel vasküler sistemi (bkz. Bölüm 21, 1. Alt bö-
lüm)
1.
Kalp ve büyük damarlarla bafllar.
2.
Brakial arter antekübital fossan>n hemen distalinde dallan>r.
3.
Bu noktadan sonra çok say>da vasküler kanal vard>r
a)
Ön kol: Radial, ulnar ve interosseoz arterler
b) El bile¤i/el: Yüzeyel, derin, palmar ve dorsal arteryel arklar
c)
Parmaklar: Radial, ulnar dijital arterler ve dijital arklar
4.
Yüzeyel arteriel palmar ark ellerin %80'inde tamd>r. Bu durumda radi-
al ya da ulnar arterlerden biri tüm parmaklar> besleyebilir. Derin pal-
mar arteryel ark ellerin %97'sinde tamd>r.
B. Mikroarteriyel sistem
1.
Periferik vasküler sistemin damarlar> 100 m'den daha küçük çap ya da
çevreye sahiptir.
a)
Arter duvar>ndaki düz kas, dolafl>mdaki kimyasallara ve bölgesel
sempatik sinirlere hassast>r.
b) Arter ve venler aras>ndaki kan ak>m>, do¤rudan besleyici kapiller
yatak ve termolegulatuar arteriovenöz flantlar arac>l>¤>yla sa¤lan>r.
433
Vasküler Durumlar
Michael Alexander McClinton
Çeviri: Dr.
22