background image
ABD'de el yaralanmalar> acil servise baflvuran hastalar>n %5-10 kadar>n> oluflturur.
El ve üst ekstremite yaralanmalar> genifl bir yelpazede incelenir. A¤>r el yaralanmala-
r> ekstremitenin fonksiyonunun tamamen kayb>na neden olarak kiflinin yaflam>n> de-
¤ifltirebilecek kadar ciddi olabilir. Ekstremitenin sistematik muayenesi sayesinde
travman>n fliddeti tam olarak de¤erlendirilerek, daha az bariz olan hasarlar>n gözden
kaçmas> engellenmifl olur. Hasar>n derecelendirilmesi, hastan>n ve yaralanmaya ba¤-
l> faktörlerin de¤erlendirilmesinden sonra, en iyi fonksiyonel sonucu sa¤layacak has-
taya özgü bir tedavi plan> düzenlenebilir. Bu bölümde sakatl>k b>rak>c> el yaralanma-
lar>n>n de¤erlendirilmesi ve yönlendirilmesi konular> gözden geçirilecek, mant>kl> ve
kapsaml> bir tedavi plan>n>n oluflturulmas> tart>fl>lacakt>r.
I. Tan>mlamalar
A. Yap>sal sistemler
Elin yap>sal sistemleri kemik, eklem, sinir, ekstrensek fleksör ve ekstensör
tendon, intrensek kaslar, arteriyel sistem, venler, cilt ve t>rnak yata¤>ndan
oluflur.
B.
Tek bir yap>sal sistemin tek bir bölgede yaralanmas>d>r. Bir fleksör tendo-
nun laserasyonu veya kapal> bir k>r>k buna örnektir. Basit cilt yaralanmala-
r> efllik eden yaralanma say>lmad>¤>ndan, Tip 1 aç>k k>r>klar da izole yaralan-
ma say>l>r.
C. Kompleks yaralanmalar
1.
Birbiriyle iliflkili birden fazla yap>n>n belli bir bölgede yaralanmas>d>r
(örn., Fleksör tendon laserasyonu+dijital sinir hasar>, veya aç>k k>-
r>k+ekstensör tendon hasar>). Bunun d>fl>nda sakatl>k b>rakan el yara-
lanmalar> da tan>m gere¤i kompleks yaralanmalard>r.
2.
Kompleks yaralanmalar>n prognozu farkl> fonksiyonel k>s>tlanmalar>n
etkileflimleri nedeni ile izole yaralanmalara göre daha kötüdür. Komp-
leks yaralanmalar iki kat daha fazla müdahale gerektirir ve komplikas-
yon oranlar> da daha fazlad>r. Bu yaralanmalarda ifl günü kayb> 4.7 kez
daha fazla, kal>c> sakatl>k oran> da belirgin flekilde yüksektir.
II.
Yaralanman>n derecesi ne olursa olsun, öncelik s>ras>yla hastan>n yaflam>, ekstremi-
tenin yaflamas>, ekstremitenin fonksiyonu, mesleki ve mesleki olmayan aktivitelere
geri dönülmesidir. A¤>r el yaralanmas>na neden olan enerji s>kl>kla di¤er organ yara-
lanmalar>na da yol açabilir.
599
A¤>r El Yaralanmalar>nda
Muayene
David J. Bozentka
Çeviri: Dr. Ajlan Kasabal>gil, Dr. Burak fiener ve Dr. Mehmet Alp
42