Genel Bak>fl
a)
Herhangi bir bilimsel raporla ilgili temel endifle çal>flmada yanl>l>k olmas>-
d>r.
b) Bir çal>flmada yanl>l>k bir çok farkl> seviyede olabilir. Örne¤in, ilgi duyulan
fleye müdahale veya gözlem, ölçüm yöntemleri, istatistiksel analiz, bulgula-
r>n yorumlanmas>.
c)
Çal>flma örnekleminin seçilmesi ço¤u kez yanl>l>¤>n en aç>k ve önemli kay-
na¤>d>r. Belli bir çevreden çekilen uygun örneklemler, örne¤in akademik
kurum veya yandal klinikleri, özellikle örneklem küçükse ilgi duyulan fley
için genel popülasyonun temsilcisi olamaz.
d) Bir çok çal>flma dizayn> çal>flma örnekleminde yanl>l>¤> ortadan kald>rmak
için kontrol grubu belirler.
e)
El cerrahisi literatüründe en yayg>n rapor edilmifl örneklem grubu olan kon-
trolsuz vaka serilerinde, her ne kadar literatürdeki di¤er serilerle karfl>laflt>r-
ma yapmak genellikle uygun olmasa da ima edilen tarihi bir kontrol grubu
vard>r.
f)
Bir çal>flma bak>m veren veya hastaya kör olabilir. "Kör çal>flma" de¤erlen-
dirmeyi yapan kiflinin de¤erlendirdi¤i hastan>n veya de¤iflkenin hangi grup-
ta oldu¤unu bilmemesidir. "Çift kör" çal>flmalar hem hastan>n hem de de-
¤erlendirmeyi yapan kiflinin hangi tedavinin verildi¤ini veya tedavinin veri-
lip verilmedi¤ini bilmedi¤i çal>flmalard>r. (çal>flma dizayn>na ba¤l>)
I. Klinik Araflt>rma Dizaynlar>n>n Hiyerarflisi
A. Randomize kontrollü çal>flmalar
1.
Avantajlar>
a)
Tedavi gruplar>na uygun hastalar, randomize olarak atanarak hem
bilinen hem de bilinmeyen yanl>l>k kontrol edilir.
b) Sonuçlar> karfl>laflt>r>lmas> genellikle çok sezgisel ve aç>kt>r.
c)
Tan>mlanm>fl kan>t için alt>n standart.
d) Neden ve etki ba¤lar>n> kurabilir.
2.
Dezavantajlar>
a)
Maliyet; öncelikle veri toplama/güvenlik ve çal>flmaya yeterli kat>-
l>mc>y> dahil etmek için gerekli zamanla ilgilidir.
b) Genellenebilirlik, ilgilenilen hasta popülasyonunun çal>flma örnek-
lemine benzerlik göstermesi gerekmedi¤inden zay>f olabilir.
c)
Sadece çal>flma taraf>ndan ortaya at>lan soruyu cevaplar.
546
Klink Denemeler ve
El Cerrahisi Literatürü
Brent Graham
Çeviri: Dr. Çi¤dem Öksüz
37