background image
I. Tan>m/Girifl
Üst ekstremite ve ellerin termal hasar> yayg>n karfl>lafl>lan bir klinik olay olmaya de-
vam etmektedir. Yan>k yaralanmalar> hafif dereceden oldukça ciddi yaralanmaya ka-
dar gidebilir ve yan>k yaralanmalar>n>n tedavisinde estetik oldu¤u kadar fonksiyonel
sonuçlar da dikkate al>nmak zorundad>r. Üst ekstremite yan>k bak>m>n>n temel tafl-
lar>: erken eksizyon ve stabil bir yumuflak doku kapamas>, splint, erken mobilizasyon
ve uyumlu rehabilitasyondur.
II. Epidemioloji
Yan>k yaralanmalar>n>n %89'u üst ekstremite görülür ve her y>l bat>l> ülkelerin nüfu-
sunun %1'i yan>k yaralanmas>na maruz kalmaktad>r. Bu hastalar>n dörtte biri t>bbi
bak>m gerektirmektedir.
III. Anatomi
El s>rt>nda patlay>c> veya alev türü yaralanmalar>n görülme olas>l>¤> daha yüksek iken,
palmar yüzeyde sürtünme yan>klar> ve elektrik yaralanmalar> daha s>k görülebilmekte-
dir. Yan>k yara yeri, yaralanma fliddetinde önemlidir. El s>rt>n>n ince ve mobil cilt ya-
p>s> nedeniyle, cilt yüzeyinin alt>ndaki tendonlar, kan damarlar> ve eklemlere do¤rudan
direkt termal etki daha kolay olmaktad>r. Elin palmar yüzeyindeki tüysüz ve pürüzsüz
deri ise derin fasyaya ba¤lanan yo¤un fibröz septal bir yap>, kal>n epidermis ve deri al-
t> ya¤ tabakas> sayesinde darbe emme ve sürtünmeye daha fazla dayan>kl>l>d>r.
IV. Patofizyoloji
A. Is>ya maruz kalma süresi ve >s> kayna¤>n>n s>cakl>¤> yan>k fliddetini belirler.
B. Derideki termal hasar, protein denatürasyonu, kan damar> koagülasyonu ve
kapiller geçirgenli¤i art>rarak nekroz, staz ve dolafl>m bozuklu¤u bölgeleri
oluflmas>na yol açar.
C. Toplam vücut yüzey alan>n>n (TVYA) %20 veya daha fazla yan>klar>nda,
yanmam>fl dokularda da yayg>n ödem ve fliflme oluflur.
D. Vücut s>v>s>n>n intravasküler alandan interstisyel bofllu¤a geçifli ödeme se-
bep olur, bu da perfüzyonu azaltabilir.
E.
Yetersiz s>v> resüsitasyonu staz zonlar>n>n nekroz alanlar>na dönüflmesine
yol açabilir. Çevresel tam kat yan>¤>n sebep oldu¤u daralma, ya da fliflmenin
sebep oldu¤u yükselmifl doku bas>nc> ekstremitede nörovasküler yaralan-
maya neden olabilir.
502
Termal Yaralanmalar
Kodi K. Azari, Christine Fisher ve Galen S. Watchman
Çeviri: Dr. Mustafa Baflbozkurt, Dr. Mustafa Kürklü,
Dr. Yalç>n Külahç> ve Dr. Selim Türkkan
31