background image
oluflturmak suretiyle dokuya kolay penetre olurlar. Hasarlanm>fl doku-
lar>n alkalileri tamponlama kapasitesi s>n>rl>d>r, yara ortam> bazik kal>r
ve likefaksiyon nekrozu olarak bilinen yo¤un derin doku y>k>m> ile re-
aksiyonlar günlerce devam edebilir.
II. De¤erlendirme
Kimyasal yaralanma ile baflvuran hastan>n de¤erlendirilmesi, maruziyetin süresi, ka-
za sonras> zaman, biliniyorsa spesifik kimyasal, yara bölgesi(s>kl>kla birkaç tanedir)
ve efllik eden deri ve sistemik koflullar>(örne¤in aç>k yaralar, diyabet ve periferal vas-
küler hastal>k) içeren odaklanm>fl öykü ile bafllar.
III. Yönetim
Yönetim stratejisi termal, elektriksel ve so¤uk yaralanmalarla ayn>d>r. teye elevasyon yap>lmal>, immobilizasyon sa¤lanmal> ve düzenli aral>klarla nörovas-
küler durum aç>s>ndan takip edilmeli. Tetanoz takviye afl>s> baflvurdu¤unda uygun
bir flekilde yap>lmal>d>r. Birinci kritik basamak yan>¤> yaratan kimyasal süreci dur-
durmakt>r.
A. Yaralanma sürecinin sonlanmas>: Tedavinin ilk hedefi, e¤er mümkünse
maddenin acil dilüsyonu ya da nötralizayonudur.
1.
Kimyasal maruziyetten hemen sonra, yaralayan kimyasal ajan tüm kon-
tamine k>yafetlerin ç>kar>lmas> dahil uzaklaflt>r>lmal>d>r.
2.
Kimyasal ajan> dilüe etmeyi ve dokuya kimyasal yükü azaltmay> hedef-
leyen bol miktarda ve devaml> su lavaj> ço¤u kimyasal temas kazalar>
için uygun tedavidir. Asit yan>klar için en az 1-2 saat alkali yan>klar
için ise 12 saate
kadar uygulanmal>d>r. Tedavinin gecikmesi epidermal
bariyerin y>k>m>na sebep olaca¤>ndan lavaj derhal bafllat>lmal>d>r. Su la-
vaj> bafllat>lana kadar spesifik antidot aramakla zaman harcanmamal>-
d>r (birkaç istisna afla¤>da tart>fl>lm>flt>r)
3.
Spesifik ajan tespit edildikten sonra nötralizan maddeler uygulanabilir.
Nötralizasyonun sonland>r>lmas> için yüzey doku pH ölçümleri yap>la-
bilir ama bu ölçümler derin dokularla ilgili bilgi vermez. Dahas>, fenol
gibi baz> maddelerin sinirleri demyelinize etme ve anestetik yara olufl-
turma kabiliyetine ba¤l> olarak, hastan>n a¤r>s>n>n dindirilmesi her za-
man güvenilir de¤ildir.
B. Spesifik toksik maddeler ve nötralizan ajanlar
1.
Fenol endüstriyel temizleme ajanlar>nda, patlay>c>larda, plastik madde-
lerde hatta kozmetik ürünlerde yayg>n olarak kullan>l>r. Suda çözünmez
ve dolay>s>yla su lavaj> ile dilüe edilemez. Gliserol veya polietilen glikol
gibi mineral ya¤larla deri ve dokudan uzaklaflt>r>lmal>d>r.
2.
Hidroflorik asidin pek çok endüstriyel uygulamalar> vard>r ve özellikle
t>rnak yata¤> olmak üzere cilde kolayca penetre olan ve fliddetli a¤r>ya
sebep olan potent bir toksindir. Tedavi yüksek hacimde su lavaj>n> ta-
kiben %10 kalsiyum glukonat ve intravenöz kalsiyum solüsyonlar>-
n>n
subdermal enjeksiyonlar> gibi spesifik florid ba¤layan ajanlar> içe-
rir.
3.
Çimento, pH'> 12,9 olan alkali külsuyu veya kalsiyum oksiti içerir. A¤-
r>ya çok az ya da hiç sebep olmad>¤>ndan, higroskopik oldu¤undan sa-
508
K>s>m II · Özel Durumlar