background image
Yalanma sürecinin mekanizmasi, hücresel ve biyokimyasal düzeyde halen tam olarak an-
lailmami olsa da, yalilik; ilerleyici, tüm doku ve organlarin yapi ve fonksiyonunda ölçü-
lebilen deiiklikler oluturan bir süreçtir. Yalanma hizi; genetik yapi, kiilik tipi, beslen-
me, sigara ve alkol kullanimi gibi alikanliklar, çevre faktörleri ile fiziksel ve mental aktivite
derecesine göre kiiden kiiye deimektedir. Bu nedenle doum yilina göre hesaplanan
kronolojik ya ile anatomik ve fonksiyonel deiim derecesine bali olan fizyolojik ya her
zaman paralel olmaz. Günümüzde geriatrik ya grubunun ya sinirlari hala tartimalidir.
Dünya Salik Örgütü ve pek çok aratirmaci 65 ya ve üzerini yali, 80 ya ve üzerini ise
ileri yali olarak kabul etmektedir.
Anestezi ve cerrahi tekniklerin ilerlemesi ile birlikte daha çok sayida yali hastaya major
elektif ve acil cerrahi hizmeti sunulmakta ve bu nedenle yalilarin yaam süreleri daha da
artmaktadir.
YALANMAYA BALI ANATOMK VE FZYOLOJK DEMLER
Kardiyovasküler Sistem
Hemen hemen tüm salikli yali bireylerde kardiyovasküler fonksiyonlar istirahat halinde-
ki vücut için yeterlidir. Kalp büyüklüü genç ve yali yetikinlerde ayni olmasina ramen
ya artii ile aort giderek sertlemekte bu da doal olarak sistolik kan basincinin artmasina
neden olmaktadir. 65 ya üzerindeki bireylerde hipertansiyon sik görülen bir durumdur.
Ateroskleroz ve arterioskleroz sonucu damar lümeninin daralmasi ve damar elastikiyeti-
nin azalmasi yalilarda görülen hipertansiyonun önemli bir nedenidir. Bununla beraber,
böbrek fonksiyonunda sodyum klorür atilim kapasitesinin ve baroreseptör duyarliliinin
azalmasi da yalilarda hipertansiyona neden olabilmektedir. lerleyen yala orantili olarak
periferik arterler ve aortta duvar kalinlamasi oluturan arterioskleroz artar. Artan basinca
kari kasilmak zorunda kalan miyokard, hipertrofiye urar. Miyosit sayisinda arti olma-
dan, miyosit volümündeki arti kalp duvari kalinliinin artmasina neden olmaktadir. Sol
ventrikülün konsantrik hipertrofiye uramasi, bir adaptasyon mekanizmasidir. Yalanma
ile birlikte kalbin iletim sisteminde kollajen ve elastik doku artii ve sinoatrial düüm etra-
finda yalanma görülmektedir. 60 yaindan sonra sinoatrial düümdeki pacemaker hücre
sayisi azalmaya balamakta, 75 yainda ise bu hücrelerin sadece %10'u kalmaktadir. Kalbin
yapisinda meydana gelen kalsifikasyonlar idyopatik kalp blouna neden olabilmektedir.
Buna bali olarak kalp hizinin dümesi ile beraber kardiyak debi azalmaktadir.
Koroner arter hastalii yalilarda en önemli ölüm nedenlerindendir. Koroner arter has-
taliinin klinik bulgulari anjina pektoris, miyokard infarktüsü, aritmiler, ani ölüm veya
iskemik kardiyomiyopatilere bali kalp yetmezlii eklinde kendini gösterir.
431
Anestezi ve Geriatrik Hasta
Betül en
31