background image
294
Anesteziyoloji
Glukoneogenez:
Böbrekler uzun süreli açlik esnasinda amino asitlerden ve dier öncüller-
den glukoz sentezler. Uzun süreli açlik esnasinda böbreklerin kana glukoz ilave etme kapa-
sitesi karacierinki ile benzerdir.
Nefron Yapisi ve Fonksiyonel Anatomi
Bir insan böbrei, idrar oluturma yeteneine sahip bir milyon kadar nefrondan oluur.
Tek bir nefronun yapisi ele alinip incelendiinde; çift yaprakli Bowman kapsülü içine yer-
lemi kapiller damarlarin oluturduu glomerül yumai ve tübülüslerden meydana geldi-
i görülmektedir. Glomerül yumai kanin filtre edildii, tübüller ise idrarin oluturulduu
bölümdür. Glomerüler kapillerden filtre olan sivi, Bowman kapsülü içine ve sonra böbrek
korteksinde yer alan proksimal tübül içine akar. Sivi, proksimal tübülden böbrek medulla-
sinin derinliklerine doru inen Henle kivrimina geçer. Buradan sirasiyla distal tübül, bir-
letirici tübül ve kortikal toplayici tübüle akar. Sivi buradan kortikal toplayici kanala ulair.
8-10 adet kortikal toplayici kanalin balangiç kisimlari birleerek meduller toplayici kanali
oluturular. Toplayici kanallar birleerek daha geni kanallari oluturur ve sonunda böbrek
pelvisine boalirlar.
Glomerüler Filtrasyon
Glomerüler filtrasyon idrar oluumunun ilk basamaidir. Afferent arteriyol ile glomerül
kapiller yumaina ulaan kanin proteinleri ve hücreleri diindaki tüm elemanlari Bowman
kapsülü içine süzülür. Süzüntünün içerii, proteinler diinda hemen hemen plazmanin
yapisi ile edeerdir. Glomerül kapillerlerindeki filtrasyon hizi (Glomerüler Filtrasyon
Hizi=GFR), birim zamanda süzülen plazma miktari olarak tanimlanir ve normal deeri
125 mL/dk'dir.
Dakikada 125 mL olan filtrasyon miktari günde 180 litreye edeerdir. Kanin plazma hac-
minin 3 litre olduu dikkate alinacak olursa, bir günde kan plazmasinin böbrekler tarafin-
dan 60 kez filtre edildii anlailmaktadir. Böbreklerin filtre edilen plazma miktari bu kadar
yüksek iken günlük idrar miktari ortalama 1-1.5 litre kadardir. Süzülen miktarin %99'u
tübülüslerden geçerken geri emilerek tekrar kana verilmektedir. GFR çeitli faktörlere bali
olarak deiebilir:
a. Glomerül kapilleri içindeki kanin hidrostatik basincinin azalmasi filtrasyonu azaltir,
yükselmesi arttirir. Afferent arteriyol daralmasi ve böbree gelen kan miktarinin azal-
masi durumlarinda kapillerdeki hidrostatik basinç azalir. Buna kari efferent arteriyol
daralmasi hidrostatik basinci yükseltir.
b. Glomerül kapillerindeki geçirgenlik artilari GFR'yi arttirir.
c. Bowman kapsülü içindeki sivinin basincinin artmasi filtrasyonu azaltir. Böbrek talari
bu tip basinç yükselmesine neden olarak filtrasyon hizini azaltmaktadir.
Geri Emilim (Reabsorbsiyon)
Filtrat içindeki su ve suda erimi maddeler basit difüzyon ve aktif tainma gibi bilinen
tainma yöntemleri ile önce tübülüs epitel hücrelerine, buradan da kana geri emilirler.
Maddelerin geri emilmeleri, organizmanin gereksinmesi dorultusunda düzenlenmek-
tedir. Geri emilimin %90'i proksimal tübülüs bölgesinde yapilmaktadir. Bu bölgede geri
emilen maddeler, yarattiklari ozmotik güç ile bir miktar suyun da geri emilimini salarlar.
Tübülüslerde geri emilemeyen madde miktarinin artmasi, suyun geri emilimini azaltarak