Travma, Yunanca kökenli troma yani yara sözcüünden gelmektedir. Travma sözcüü ile
tek bir bölge, organ veya sistemin yaralanmasi anlailir. Politravma ise birden fazla vücut
alani veya sistemde meydana gelen yaralanmalar olarak tanimlanabilir.
Travma sonucu ölümler üç grupta incelenebilir:
1. Olay yerindeki ölümler olup, ölümlerin %20-30'u bu dönem içerisinde gerçekleir.
2. Travma sonrasi ilk birkaç saati kapsayan bu dönemde ölümlerin %50'si gerçekleir. Bu
dönem doru ve zamaninda yapilacak giriimler ile ölümlerin önlenebilecei altin sa-
atler olarak adlandirilir.
3. Üçüncü grup ise youn bakima alinan, ameliyat edilen veya izlenen olgularda ortaya
çikan sepsis ve çoklu organ yetmezlii sonucu gelien geç dönem ölümlerdir.
TRAVMA MEKANZMALARI
Travma fiziksel (trafik kazalari, darp, yüksekten düme), kimyasal (asit ve alkali yaniklari)
veya termal etkenlerle olabilir. Özellikle fiziksel travmalarda hasarin mekanizmasinin bi-
linmesi potansiyel organ yaralanmalarinin anlailmasini ve doru tedavilerin zamaninda
uygulanmasini salayacaktir. Bazi hasar tipleri ve özellikleri unlardir:
Künt travma: Siklikla motorlu tait kazalari ve dümelere bali çoklu kiriklar, kapali kafa
travmalari veya yaygin mikrovasküler kanamalar,
Penetran travma: Delici ve kesici aletler veya silah yaralanmalarina bali, yara hatti bo-
yunca dokularda yirtilma ve major damar kanamalari,
Künt ve penetran travma: Bomba patlamasinin yarattii hasara bali, penetran yara hatti
boyunca kanama veya hava dolu organlarda parçalanma,
Yaniklar: Termal veya elektrik yaniklari sonucu tam kat veya parsiyel cilt yanii, kas koa-
gulasyonu,
nhalasyon hasari: Zehirli gazlar veya duman inhalasyonu ile solunum yetmezlii,
Çevresel maruziyet: Airi soua bali hipotermi geliebilir.
TRAVMADA MEYDANA GELEN PATOFZYOLOJK DEKLKLER
Hücre hasari, organizma için istenmeyen sonuçlara yol açan normal dengenin deimesi
olarak tanimlanabilir. Travmada hasarin ciddiyetine bali olarak çeitli endokrin, meta-
bolik ve immunolojik deiiklikler meydana gelir. Bu deiiklikler travmaya refleks yanit
olarak oluur. Bu refleks yanitlar organizmanin oksijen sunumunu korumak, enerji sa-
layan maddeleri açia çikarmak ve ariyi azaltmak amaciyla geliir. Ancak zamaninda ve
359
Anestezi ve Travma Cerrahisi
E. Nursen Koltka
27