152
Anesteziyoloji
Bunu Henderson-Hasselbach eitliinde kullanirsak;
[HCO
3
] (baz)
pH = - log H
+
= pK + log
[H
2
CO
3
] (asit)
Henderson-Hasselbach eitlii, tampon sisteme hidrojen (H
+
) veya hidroksil (OH
) ek-
lendiinde pH deiikliklerini tanimlayan eitliktir. Normal koullarda PaCO
2
40 mmHg
iken HCO
3
miktari 24mEq/L olur. Eriyik halindeki CO
2
miktari 1.2 mEq/L'dir. Formülde
normal deerler yerine konunca normal koullarda pH'nin 7.4 olduu bulunur.
pH = 6.1 + 1.3 [ log 24/1.2 ] = 7.4
Formülden de anlaildii gibi bikarbonat/ karbonik asit (HCO
3
/ H
2
CO
3
) orani 20 olduu
sürece pH sabit kalacaktir.
Asit üretimi, tamponlanmasi ve atilimi arasindaki denge sonucu ekstraselüler sivi pH'si
belirlenir. ntraselüler pH'nin ise ölçülmesi çok güçtür, genellikle hücre dii pH deerinden
hafif düüktür.
ASDOZ VE ALKALOZA KARI SAVUNMA SSTEMLER
Asidoz ve alkalozu önlemek için vücut sivilarinda hidrojen iyon konsantrasyonunu düzen-
leyen balica üç sistem vardir.
Vücut Sivilarinin Kimyasal Asit-Baz Tampon Sistemleri
Tampon sistemler hidrojen iyonlarini vücuttan atamaz ve denge kurulana kadar onlari
bali tutar. Bu deiiklikler çok kisa sürede oluur. Tampon, hidrojen iyonlarini çift yönlü
reaksiyonla balayan herhangi bir maddedir.
Tampon + H
+
H Tampon
Hidrojen iyon konsantrasyonu arttii zaman reaksiyon saa doru yönelir ve tampon ol-
duu sürece daha fazla hidrojen iyonu tampona balanir. Hidrojen iyon konsantrasyonu
azaldii zaman reaksiyon sola doru yönelir ve hidrojen iyonlari tampondan ayrilir.
Vücutta fizyolojik olarak önemli tamponlar; bikarbonat, hemoglobin, intraselüler pro-
teinler, fosfatlar ve amonyaktir. Ekstraselüler sivida en önemli tampon bikarbonatdir.
Proteinler intraselüler kompartmanlarin tamponlanmasinda rol oynar. Fosfat ve amonyak
önemli renal tamponlardir.
Bikarbonat (HCO
3
):
Ekstraselüler sivida yüksek konsantrasyonda bulunur. Metabolik asit
baz bozukluklarina kari etkindir, solunumsal asit baz bozukluklarini etkilemez.
H
2
O + CO
2
H
2
CO
3
H
+
+ HCO
3
(Karbonik anhidraz)
Bikarbonat konsantrasyonu temelde böbrekler tarafindan düzenlenir. Hücre dii sivida
bikarbonat konsantrasyonunda deiiklik sonucu asit baz dengesi bozukluu oluuyorsa
buna metabolik asit baz bozukluu denir. Bikarbonat konsantrasyonunda azalma sonucu
asidoz oluuyorsa metabolik asidoz; bikarbonat artii sonucu alkaloz oluuyorsa metabolik
alkaloz olarak tanimlanir.