minderen, de passieve en actieve mobiliteit te verbeteren,
de pijn te verlichten, het gebruik van orthesen van de
onderste ledematen te beperken en het comfort van de
bovenste ledematen te verhogen. Botulinetoxine is de
keuzebehandeling bij lokale en invaliderende spasticiteit.
Hoewel het in theorie slechts een tijdelijke werking heeft,
kan de patiënt op middellange termijn en in zijn dagelijkse
activiteiten zelf oordelen of de pijn, het comfort en vooral
de functie (lopen en/of grijpen) verbeterd zijn, wat zeer
nuttig is voordat tot een definitieve chirurgische behan
deling wordt overgegaan. Bovendien pleiten sommige ele
menten voor een verandering van de hersenplasticiteit na
de injectie van botulinetoxine (11). De bijwerkingen zijn
zeldzaam en van voorbijgaande aard. Het gaat om pijn op
de injectieplaats, dosisafhankelijke zwakte van de geïnjec
teerde spieren en dysfagie door diffusie in het geval van
cervicale injecties (12).
In België zijn twee toxines A verkrijgbaar: Botox
1/3 tot 1/5 gebruikt. De maximumdosis per injectieses
sie bedraagt 360E voor Botox
ten met hersenverlamming (cerebral palsy) die worden
gevolgd in een referentiecentrum en voor hemiplegie
patiënten met spasticiteit van de bovenste ledematen als
de behandeling wordt gestart tussen drie maanden en een
jaar na het beroerte.
keling van de microchirurgie en de perioperatieve zenuw
stimulatie, opnieuw werd ingevoerd door verschillende
Franse neurochirurgische teams (Figuur 3).
van de spieren met overmatige spasticiteit gedeeltelijk
doorgesneden. Na dissectie van de zenuwstam en de col
laterale takken, worden de motorische zenuwbundels
tieve microscoop worden de geselecteerde bundels gedee
ltelijk gesectioneerd op ongeveer 1cm. De keuze van de te
sectioneren zenuwen en de sectiegraad (die kan variëren
van 25 tot 1000%) hangen af van de klinische balans, het
resultaat van de systematisch uitgevoerde zenuwblokkade
en de motorische respons op de perioperatieve stimulatie
voor en na de resectieplaats. Bedoeling van de ingreep is
om de geleiding te onderbreken van de afferente zenuwen
Ia, Ib en II, die verantwoordelijk zijn voor de myotatische
reflex, wat wordt gecorreleerd aan een vermindering van de
H-reflex. Die neurotomie treft ook de efferente motorische
a
collaterale reïnnervatie (6). De gevoels en sympathische
vezels blijven behouden. Het voordeel treedt onmiddellijk
op en de patiënt is de dag na de ingreep weer mobiel.
ten met invaliderende lokale spasticiteit zonder spier en
peesretractie, die verminderde tijdens een diagnostische
blokkade met anesthetica of injecties van botulinetoxine.
De neurotomie wordt vooral uitgevoerd ter hoogte van
de tibiale zenuw in het geval van spitsvoet, de obturator
zenuw in het geval van heupadductie en de musculocutane
zenuw van de arm in geval van spastische elleboogflexie.
Uit de gevallen die werden beschreven in de literatuur
blijkt dat na neurotomie de spasticiteit afneemt en de
functie blijvend verbetert (13). Bij spitsvoet vermin
dert tibiale neurotomie de spasticiteit en verbetert ze
duurzaam de kinematica van de enkel en de stabiliteit
van de voet tijdens de steunfase (14). Complicaties zijn
zeldzaam. Dan gaat het om trage genezing, voorbijgaand
postoperatief oedeem en gevoelsstoornissen met neuro
pathische pijn door inadequate hantering of sectie van
gevoelszenuwvezels. Deze neuropathische pijn is meestal
van voorbijgaande aard en treedt op in minder dan twee
procent van de gevallen.
herstel len, het onevenwicht in de spieren corrigeren en de
gewrichten stabiliseren. Spasticiteit gaat vaak gepaard met
spier en peesretracties en statische gewrichtsmisvormin
gen. Als kinesitherapie, houdingstraining, het aanleren
van strekoefeningen en orthesen niet volstaan, kan alleen
orthopedische chirurgie een volledige gewrichtsmobiliteit
herstellen. Statische misvormingen worden gecorrigeerd
door verlenging van de pezen (bijvoorbeeld: de achillespees
of de buigpezen van de vingers) of fascia (bijvoorbeeld:
de jukbeenderen). Eventueel kunnen ook de gewrichten