criteria voor remissie voor klinische studies die gezamenlijk
door de EULAR en het ACR geformuleerd werden in 2011.
Twee mogelijke definities werden voorgesteld. Bij een eerste,
`booleaanse' definitie, is er hooguit één pijnlijk gewricht, hooguit
één gezwollen gewricht, bedraagt de CRP-waarde maximaal 1mg/
dl en is de score op de patient global assessment (schaal van 0 tot
10) niet hoger dan één. De tweede definitie maakt gebruik van de
SDAI-index (simplified disease activity index), die maximaal 3,3 mag
bedragen (Tabel) (1). Dit houdt onder meer in dat er niet meer
dan twee gezwollen gewrichten aanwezig zijn.
Deze nieuwe criteria voor remissie waren nodig, want uit
verschillende studies bleek dat radiografische progressie nog
steeds kon optreden onder remissie volgens de DAS28-criteria (2),
of bij klinische respons op methotrexaat (3).
Keystone, zeker wat de booleaanse definitie betreft, in vergelijking
met de voordien gehanteerde DAS28-score van minder dan 2,6
voor remissie.
Dit werd tijdens het congres bevestigd door een analyse van
Canadese patiënten behandeld met infliximab en die door
reumatologen gevolgd werden. Na zes maanden haalde
CRP-score van maximaal 2,6. Beoordeeld volgens de grenswaarde
van de SDAI-index was dit 17 procent, terwijl 8 procent voldeed
aan de nieuwe criteria van EULAR en ACR (4).
uitgevoerd van eerdere klinische studies met TNF-remmers, alsook
met golimumab. Zo bleven in de GO-BEFORE- en GO-FORWARD-
studies na 24 weken significant grotere remissiepercentages
bestaan in die groepen die startten met de combinatie van
golimumab en methotrexaat dan in de groep die startte met de
combinatie van placebo en methotrexaat (Figuur 1) (5).
de principes van treat to target volgt. De target bij reumatoïde
artritis dient een toestand van klinische remissie te zijn. Bij een
al lang bestaande aandoening kan een lage ziekteactiviteit
als doel nog aanvaardbaar zijn. Het gebruik van gevalideerde
meetinstrumenten voor de ziekteactiviteit is hierbij van zeer groot
belang. Aanpassingen van de therapie dienen minstens om de
drie maanden te gebeuren, volgens het principe van tight control,
tot het doel is bereikt. Over de termijn van drie maanden bestaat
discussie; voor sommige patiënten kan het nuttig zijn wat langer
te wachten (6).
dat remissie haalbaar is en daarom ook de doelstelling moet zijn
voor nieuwe patiënten. De kans op remissie lijkt het grootst bij
een behandeling die zeer vroeg in het ziekteproces begint (7).
Remissie is echter een complex begrip, stelt Paul Emery. Remissie
bij klinisch onderzoek impliceert niet noodzakelijk remissie bij
beeldvorming of echte remissie, zonder opspoorbare ziekte,
progressie of structurele schade.
dit kader initieel behandeld worden met vier verschillende tight
control-strategieën, met name met sequentiële monotherapie,
met een stapsgewijze therapie vertrekkend bij methotrexaat in
monotherapie en eindigend met de combinatie van methotrexaat
plus infliximab, met initiële combinatietherapie van DMARD's en
Aantal gevoelige gewrichten 1
Aantal gezwollen gewrichten 1
CRP 1mg/dl
Patient Global Assessment 1 (op een schaal van 0 tot 10)
Simplified Disease Activity Index van 3,3