background image
obezite prevalans>n>n son 30 y>lda anlaml> olarak artt>¤>n>
göstermifltir. Ulusal Sa¤l>k ve Beslenme (NHANES) 2003-2004 verileri eriflkinlerin %32,2'sinin obez
oldu¤unu ortaya koymufltur. Eriflkinlerdeki e¤ilim takip
NHANES anketleri ile de¤erlendirilmifl, 1976-1980 aras>nda
%47,0 olarak tespit edilen afl>r> kiloluluk ve obezite prevalan-
s> 2003-2004 y>llar> aras>nda %66,2 düzeyine ve sadece obezi-
te prevalans> iki kattan daha fazla artarak %15.0'dan %32,9'a
artm>flt>r. Obezite prevalans> Latin Amerikal> olmayan siyah-
larda %45,0, Meksikan Amerikal>larda %36,8 ve Latin Ame-
rikal> olmayan beyazlarda ise %30,6 olarak tespit edilmifltir.
Son otuz y>ll>k sürede obezitedeki art>fl e¤ilimi en dikkat
çekici olarak tüm yafl gruplar>nda 2-3 kat artarak çocuk ve
adolesanlarda olmufltur. NHANES 2003-2004 anketinde
Amerika Birleflik Devletlerinde çocuk ve adolesanlar>n
%17,1'inin afl>r> kilolu (BMI
95. persentil) oldu¤u tespit edil-
mifltir. 2-5 yafl aras> çocuk grubunda NHANES 1976-1980'de
%5 olarak tespit edilen obezite prevelans>, NHANES 2003-
2006'da %12,1'e yükselmifltir. Benzer olarak; en güncel ulusal
anketlere göre 6-11 yafl grubunda obezite prevelans> %6,5'den
%17,0'a ve 12-19 yafl grubunda %5'den %17,6'ya yükselmifl-
tir.
Amerika Birleflik Devletleri yüksek afl>r> kiloluluk ve
obezite prevalans> ile tüm dünyada en önde gelen ülke ol-
makla birlikte, obezite ve afl>r> kiloluluk geliflmekte olan ül-
keler de dahil olmak üzere daha yayg>n hale gelmektedir.
Çin'de fazla kiloluluk prevelans> 1992-2002 y>llar> aras>nda
%14,6'dan %21,8'e yükselmifl, en fazla art>fl erkeklerde, fle-
hirlerde yaflayanlarda ve yüksek gelir grubunda olanlarda iz-
lenmifltir. Hindistan'da 2003-2005 y>llar> aras>nda k>rsal ke-
simde erkeklerde %9,4 olan afl>r> kiloluluk prevalans> kent-
sel alanda kad>nlarda %38,8'e yükselmifltir.
Toplu analizlere göre global olarak 2005 y>l>nda 937 mil-
yon (CI %95, 922-951) afl>r> kilolu ve 396 milyon (388-405
milyon) obez eriflkin oldu¤u tahmin edilmektedir. Konserva-
tif projeksiyonlar kullan>ld>¤>nda ve uzun süreli e¤ilimler dik-
kate al>nmad>¤>nda 2030 y>l>na kadar fazla kilolu eriflkinlerin
say>s>n>n 1,35 milyara, obez eriflkinlerin say>s>n>n 573 milyo-
na ulaflmas> beklenmektedir. Yazarlar mevcut uzun süreli e¤i-
lim azalmad>¤> takdirde toplam afl>r> kilolu eriflkin birey say>-
s>n>n 2,16 milyara ve obez eriflkin birey say>s>n>n 1,12 milyara
ulaflaca¤> konusunda uyarmaktad>r. Amerika Birleflik Devlet-
lerinde yaflayanlara bak>ld>¤>nda projeksiyonlar 2030 y>l>na
kadar eriflkinlerin %86,3'ünün afl>r> kilolu veya obez (%51,1)
olaca¤>n> ve bu durumdan en çok siyahi kad>nlar>n (%96,9)
ve Meksikan-Amerikan erkeklerin (%91,1) etkilenece¤ini
göstermektedir. Wang ve ark., 2048 y>l>na kadar tüm Ameri-
kal> eriflkinlerin afl>r> kilolu veya obez olaca¤> ve çocuklardaki
afl>r> kiloluluk (BMI
95. persentil) prevalans>n>n da yaklafl>k
iki kat artarak %30'a yükselece¤i tahmininde bulunmaktad>r.
Obezite H>z>ndaki Art>fl <çin Olas>
Aç>klamalar
Geliflmifl ve geliflmekte olan ülkelerde afl>r> kiloluluk/obezite-
nin h>zl> art>fl>n> aç>klayacak birçok hipotez sunulmufltur. En
temel ve basit aç>klamalar yaflam tarz> de¤ifliklikleri, düzenli
fiziksel aktivitenin azl>¤> ve enerji dengesini bozacak flekilde
artm>fl kalori al>m> ile bafllamaktad>r. Ancak obezite epidemi-
sini destekleyen gerçek faktörler çok daha komplekstir. Bu
faktörler, sosyal norm ve de¤erleri, hükümetlerden medya ve
yeme/e¤lence endüstrisine uzanan birçok sektörü, ifl/ev/ma-
halli çevredeki davran>fllar>, genetik, sosyoekonomik, kültü-
rel ve psikososyal kiflisel faktörleri içerir. Framingham ko-
hortunun yeni bir sosyal a¤ analizinde, araflt>r>c>lar kiflinin
kilo durumunun (kilo al>m>, kayb> veya kilosunun sabit kal-
mas>) üç dereceye ayr>lacak flekilde arkadafllar> ve ailesinden
yüksek düzeyde etkilendi¤ini tespit etmifltir. Global olarak
obezite epidemisini anlaml> düzeyde durdurmak için çok
yönlü yaklafl>m>n gereklili¤i anlafl>lmaktad>r.
OBEZGENET
Besin Al>m> ve Enerji Kullan>m>n>n
Düzenlenmesi
Obezite kalori al>m>n>n, kalori kullan>m>n> aflmas> sonucu
artan enerjinin ya¤ olarak depolanmas>d>r. Bu dengesizli¤i
neyin yaratt>¤> net olarak bilinmemekle birlikte enerji al>m>,
beslenme ve enerji kullan>m>na yönelik yak>n dönemde tarif-
lenen fizyolojik sistemler obezite patofizyolojisine baz> aç>k-
lamalar getirmifltir. Besin al>m> ve enerji kullan>m>n> kontrol
eden fizyolojik sistemler (1) bireyin enerji durumunu alg>la-
yan uzun süreçli ve k>sa süreçli afferent sinyaller (2) efferent
yan>t>n belirlendi¤i en önemlisi hipotalamus içinde olan en-
tegre beyin merkezleri ve (3) açl>¤>n fliddetini ve enerji kulla-
n>m düzeyini belirleyen efferent sinyallerden oluflmaktad>r.
Bu fizyolojik sistem ile ilgili yayg>n, yanl>fl bir alg> bu sis-
temin obeziteyi önlemeye yönelik bir sistem oldu¤udur. An-
cak, bu sistemin temel rolü starvasyonun önlenmesindedir.
Yani bazal metabolizma fiziksel aktivite, büyüme ve üreme
için ihtiyaç duyulan yeterli enerji al>m>n>n sa¤lanmas>d>r.
Sonuç olarak bu fizyolojik sistem enerji fazlal>¤>n> kontrol
etmek yerine enerji eksikli¤ini önlemek taraf>ndad>r.
Beynin Enerji Durumu Konusunda
Enformasyonu: Leptin ve K>sa-
Süreçli Gastrointestinal Sinyaller
Leptin: Beynin enerji depolar>n> alg>lamas>ndaki en
önemli aferent sinyal leptin hormonudur. 1994'te bulunan
bu sitokin benzeri 167 amino asitlik protein, adipositlerden
salg>lan>r. Bazal koflullar alt>nda serum leptin düzeyi ya¤
kütlesi ile koreledir (r = 0.8) ve kilo kayb> ile serum leptin
düzeyi azalmaktad>r. Azalan leptin düzeyi beyine negatif
enerji dengesinden kaynaklanan ya¤ deposunda azalma sin-
yali verir. Bu durum enerji depolar>n>n ve enerji dengesini
yeniden düzenleyen ifltah ve enerji kullan>m>nda kompansa-
tuvar etkilerin oluflmas>na yol açmaktad>r. Leptinin rolü en
iyi insanlarda nadir rastlanan komplet leptin eksikli¤i olan
vakalar>n fenotipi ile anlafl>lm>flt>r. Bu vakalar erken bafllan-
g>çl>, ileri derecede fliddetli obeziteye ra¤men fliddetli açl>k
davran>fllar>n> ve fizyolojik bulgular>n> göstermifllerdir. Bu
bulgular hiperfaji, azalm>fl immun fonksiyon ve hipogona-
dotropik hipogonadizmi içermektedir. Hipogonadotropik
hipogonadizm etkisi leptin sinyal yetersizli¤i nedeni ile bey-
700
BÖLÜM 20 Obezite