background image
musun supraoptik ve paraventriküler nukleuslar>nda olan
akson ve sinir uçlar>ndan ve destek dokudan oluflur. Bu hi-
potalamik-nörohipofizyel traktus yaklafl>k 100,000 sinir li-
finden oluflur. Sinir lifleri boyunca kal>nl>klar> 1 m -5 m
aras>nda de¤iflen sinir terminalleri vard>r.
Fetusta ön pituiter tasla¤> ilk olarak gestasyonun 4-5.
haftas>nda ortaya ç>kar ve h>zl> sitolojik diferansiasyon ile 20
haftada matür hipotalamik-pituiter birim oluflur. Anterior
pituiter (adenohipofiz), Rathke kesesi ismi verilen orofa-
rinksin ektodermal ç>k>nt>s>ndan meydana gelir ve nörohi-
pofizle birleflmek üzere göç eder. Rathke kesesinin nörohi-
pofize komflu olan k>sm> daha az geliflim gösterir ve inter-
mediate lobu oluflturur. Baz> türlerde bu lob ayr> olarak bu-
lunurken insanlarda hücreleri anterior lob içine da¤>larak
proopiomelanokortin (POMC) ve adrenokortikotroik hor-
mon (ACTH) salg>lama kapasitesini kazan>r. Rathke kesesi-
nin kal>nt>lar> nörohipofiz s>n>r>nda kalabilir ve küçük kol-
loid kistler oluflturabilir. Ek olarak Rathke kesesinin alt k>s-
m>nda sfenoid kemi¤in hemen alt>nda baz> hücreler kalabi-
lir ki buna faringial pituiter ad> verilir. Bu hücreler hormon
sekrete edebilirler ve adenomatöz de¤ifliklikler de gösterebi-
lecekleri bildirilmifltir.
Pituiter bezi kafatas>n>n taban>nda sfenoid kemi¤in sel-
la turcica (`Türk Eyeri') ad> verilen bölgesinde bulunur. Ön
bölüm, tüberkulum sella, sfenoid kanatlardan arkaya do¤-
ru uzanan anterior klinoid proçesler taraf>ndan çevrelen-
mifltir. Dorsum sella posterior duvar> oluflturur ve üst köfle-
leri posterior klinoid proçesleri oluflturacak flekilde ç>k>nt>
yapar. Bez, dura taraf>ndan sar>lm>flt>r ve dura materin
uzant>s>n>n klinoid proçeslere tutunmas>yla oluflan diafrag-
ma sella, sellan>n tavan>n> oluflturur. Araknoid membran ve
böylece serobrospinal s>v>n>n sella turcica'ya girmesi diaf-
ragma sella taraf>ndan önlenir. Pituiter sap> ve kan damar-
lar> bu membrandaki bir foramenden geçerler. Bezin lateral
duvarlar> kavernöz sinüslerin komflulu¤undad>r ve bunlar-
dan dural membranlarla ayr>l>r. Optik kiazma diafragma
sella ve ön pituiter sap>n>n 5-10 mm üzerinde yer al>r (fiekil
4­3).
67
BÖLÜM 4 Hipotalamus ve Pituiter Bezi
fiEK
n diagramatik sunumuyla birlikte (Ganong WF: Review of Medical
Physiology, 15th ed. McGraw-Hill, 1993'ten izinle bas>lm>flt>r).
Dorsal hipotalamik alan
Paraventriküler nukleus
Anterior hipotalamik alan
Preoptik alan
Supraoptik nukleus
Suprakiazmatik nukleus
Arkuat nukleus
Optik kiazma
Median eminens
Superior hipofizyal arter
Portal hipofizyal damar
Anterior lob
Posterior lob
Mamiller cisim
Lateral mamiller nukleus
Medial mamiller nukleus
Premamiller nukleus
Ventromedial nukleus
Dorsomedial nukleus
Posterior hipotalamik nukleus
Pituiter
bezi