hekimlerin bu testlerin faydalar>na iliflkin de¤erlendirmeleri
kan>ta dayal> t>p ilkeleri testine iliflkin bilgilerle daha da ge-
lifltirilebilir. Duyarl>l>k ve özgüllük, al>c> ifllem özelli¤i
(ROC) e¤rileri, olas>l>k de¤erleri, tahmini de¤erler ve teflhi-
sin do¤rulu¤u gibi test özellikleri de dahil olmak üzere en-
dokrin hastal>klar>n>n teflhis ve idaresiyle ilgili olarak geçen
kavramlardan baz>lar> üzerinde duraca¤>z.
kadar zordur. Bu ad>m>n bir bölümü test uygulanmadan ve
sonuçlar> al>nmadan önce hastal>k olas>l>¤>na yönelik klinik
kararlar> kapsar. Testin daha iyi bir flekilde yorumlanabilme-
si için bu test öncesi olas>l>k, testin performans özellikleri ve
kullan>m>yla (duyarl>l>k ve özgüllük, ROC e¤rileri, olas>l>k
de¤erleri, tahmini de¤erler ve teflhisin do¤rulu¤u) birleflmek-
tedir. De¤iflkenlik biyolojik sistemlerin ayr>lmaz bir parças>-
d>r. Bu nedenle; tan>sal testler yaln>zca testlerin de¤iflkenli¤i-
ni de¤il ayn> zamanda hem hastal>¤a yakalanm>fl, hem de ya-
kalanmam>fllar olmak üzere bu testlerin geliflti¤i nüfusun de-
¤iflkenli¤ini de dikkate almal>d>r. Testin de¤erlendirilmesine
iliflkin en önemli unsurlar tekrarlanabilirlik (kesinlik) ve
do¤ruluktur. Tekrarlanabilirlik testin her tekrarlan>fl>nda ne
kadar benzer sonuçlar verebilece¤ini tan>mlar ve intraobser-
ver ve interobserver de¤iflkenleri gibi faktörler (fiziksel bul-
gular veya x-ray'in de¤erlendirmesinde oldu¤u gibi) ile biyo-
kimyasal testlerde de intraassay ve interassay de¤iflkenlik kat-
say>s> (CV) gibi özelliklere dayan>r. Radyoimmun analizlerin
ve di¤er analizlerin kullan>ld>¤> çal>flmalar düzenli olarak in-
traassay ve interassay de¤iflkenlik katsay>lar> verse de, ayn>
hasta üzerinde yürütülen çok yönlü sonuçlara, çok az say>da
makalede yer verilmektedir (kifliler aras> de¤iflkenlik). Ayr>ca
ölçümlerin güvenirlili¤ine iliflkin (örne¤in; kifliler aras> de¤i-
flenli¤in derecesi) de nispeten az çal>flma bulunmaktad>r. Bir
çal>flmaya göre; tatmin edici güvenirlili¤in sa¤lanmas> için
gereken benzer ölçümlerin minimum say>s> plazma kortizo-
lü için 3, tükürük kortizolü için 18'dir. Dinamik testlere ve-
rilen yan>tlar, ayn> güvenirli¤e ulaflmak için daha az test tek-
rar> gerektirmifltir (bir ya da iki örnek).
dökerken etkinlik ve geçerlilikleri aras>ndaki ayr>ma dikkat
etmelidirler. Tan>sal testlerde kullan>ld>¤> flekliyle etkinlik
testin istenilen sonuca bilimsel olarak ne kadar ulaflabildi¤i-
ni gösterir. Bunun aksine geçerlilik as>l klinik uygulamalar-
da testin bu sonuca ne kadar ulaflabildi¤ini gösterir. Genifl
kapsaml> bir çok çal>flma araflt>rma düzeyindedir dolay>s>yla
da etkinlik çal>flmalar>d>r; buna karfl>n uygulamadaki testle-
rin bir ço¤unun geçerlili¤i derin bir flekilde de¤erlendirilme-
mifltir. Elde edilen sonuçlar yay>mlanm>fl bir raporla ya da
laboratuar ortam>ndaki normal da¤>l>mlarla karfl>laflt>r>ld>-
¤>nda bu flartlar> dikkate almak önemlidir (örne¤in, bir has-
tane ortam>nda yap>lan testle hekimin kendi ofisinde ger-
çeklefltirdi¤i testleri karfl>laflt>r>rken).
yük oranda tekrarlanabilir bir testte sistemle ilgili etkiler her
defas>nda ayn> yanl>fl sonucun ç>kmas>na neden olabilir.
Tekrarlanabilirlik gibi do¤ruluk da testin gerçeklefltirildi¤i
flartlara ba¤l>d>r. Klinik uygulama ortam>nda do¤ruluk, bir-
çok d>fl etkinin kontrol alt>nda tutuldu¤u deneysel ortamda-
ki do¤ruluktan farkl>l>k gösterebilir.
len alt ve üst eflikler hastal>k tafl>mad>¤> varsay>lan (ya da ter-
cihen öyle gösterilen) referans nüfus kullan>larak gelifltirilir.
Örne¤in Cushing Sendromunun tan>s>nda kullan>lacak bir
test gelifltirirken, referans grubun Cushing sendromunun
klinik özelliklerini gösteren, ancak gerçekte bu hastal>¤> tafl>-
mayan kiflilerden oluflmas> gerekir. Ancak referans grubun
her an ulafl>labilecek bireylerden oluflmas> ve aralar>nda daha
baflka benzerlikler olmamas> gerekmektedir. Ayr>ca; Gaussi-
an ya da normal da¤>l>ma göre normal alt ve üst efliklerin be-
lirlenmesinde, ± iki standart sapmas>n>n belirlenmesiyle has-
tal>¤a yakalanmam>fl kiflilerin %5'inin sonuçlar> normal de-
¤erlerin d>fl>nda ç>kar (fiunu da belirtmeliyiz ki; Gaussian da-
¤>l>m de¤erlerine göre normal tan>m>, di¤er çok say>da nor-
mal tan>m>ndan yaln>zca biridir. Di¤erleri aras>nda; "bir
grupta en sembolik ya da en yayg>n olan, kurtulmaya en uy-
gun olan, hiç risk tafl>mayan" yer almaktad>r). fiekil 3.1 nor-
mal alt ve üst eflik aral>¤> ile hastal>¤> tafl>yanlardaki alt ve üst
eflik aral>¤>n> gösterir. Bu, normal limitlerin d>fl>nda kalan so-
nuçlar>n hastal>k oldu¤u anlam>na gelmez. Bununla birlikte,
normal alt ve üst efliklerin aras>nda kalan de¤erler de hastal>-
¤>n kesinlikle tafl>nmad>¤>n> göstermez. Hastal>¤> tafl>yan kifli-
lerden oluflan grubun de¤erleri ayr> ayr> belirlenir ve normal
de¤erlerle örtüflüp örtüflmedi¤i de¤erlendirilir.
(Spesifisite)
yanlar aras>nda bir örtüflme olmaz Ancak gerçek bundan
farkl>d>r. Bu örtüflmeyi tan>mlayan test, özellikleri duyarl>l>k
ve özgüllüktür ve bunlar 2 x 2 tablosunda gösterilmektedir.
fiekil 3-2'de gösterildi¤i gibi duyarl>l>k ve özgüllük ikisi bir
arada ifllem özellikleri olarak bilinir. Duyarl>l>k, hastal>k tafl>-
yan kiflileri do¤ru olarak tespit edebilme yetene¤i anlam>na
gelmektedir. Bir belirti veya semptomun (ya da tan>sal testin)
duyarl>l>¤>, pozitif test sonucu, belirtisi veya semptomu olan
ve gerçekten o hastal>¤> tafl>yan hastalar>n oran>d>r. Bunun ak-
sine; özgüllük hastal>k tafl>mayan bireyleri do¤ru olarak tespit
edebilme yetene¤i anlam>na gelmektedir. Bir testin özgüllü-
¤ü, negatif test sonucuna sahip veya söz konusu belirtileri ya
da semptomlar> tafl>mayan sa¤l>kl> hastalar>n oran>n>d>r.
lerin say>s>n>n, hastal>k tafl>yan kiflilerin say>s>na (gerçek po-
zitif de¤erler + yanl>fl negatifler [Fasle negative-FN]) bölün-
mesiyle elde edilen sonucuna eflittir. Buna karfl>n; özgüllük
(spesifite) negatif test sonuçlar>na sahip (gerçek negatif
[true negative-TN]) hastal>k tafl>mayan kiflilerin say>s>n>n,
hastal>k tafl>mayan kiflilerin say>s>na bölünmesiyle elde edi-
len sonuca eflittir (gerçek negatifler + yanl>fl pozitifler [False
positive-FP]) Bazen duyarl>l>¤a "PiD (Positivity in disea-
se)" veya hastal>kta pozitiflik ad> verilir, özgüllü¤e ise "NiH
(Negativity in health)" veya sa¤l>kta negatiflik ad> verilir.
Teorik olarak bak>ld>¤>nda; duyarl>l>k ve özgüllük testin uy-
guland>¤> hastalar>n de¤il testin kendi özellikleridir. Ne var
ki; uygulamada bu do¤ru olmayabilir. Bir testin duyarl>l>¤>,
hastal>¤>n evresinden ve ciddiyetinden etkilenebilir. Bir tes-
tin özgüllü¤ü, kaynak nüfusun özelliklerine ba¤l> olabilir.
Normal ile anormali birbirinden ay>racak kesim noktalar>n>