background image
1
, tiroid hormonlar>n>n bir anahtar yap>sal bileflenidir.
Dolay>s>yla, g>dalarla ya da suyla, iyodür veya midede iyodü-
re dönüfltürülen iyodat fleklinde tüketilen esansiyel bir mik-
rog>dad>r. Dünya Sa¤l>k Örgütü (DSÖ), diyetle günlük ola-
rak eriflkin için 150 mcg, gebeler ve laktasyondakiler için 200
mcg, çocuklar için 50-250 mcg iyot al>m> önermektedir. dun ço¤u böbreklerden at>ld>¤> için, idrar iyot ekskresyonu
diyetle al>m>n mükemmel bir göstergesidir.
k ve denizden uzak bölgelerde bin y>llar bo-
yunca topraktan süzülmüfltür. Dolay>s>yla, DSÖ'ye göre,
günlük 100 mcg'dan daha az iyot al>m> olarak tan>mlanan
diyette iyot eksikli¤i, dünyada tahminen iki milyar insan> et-
kilemektedir ki, bu dünya nüfusunun yaklafl>k üçte biridir.
m> günde 50 mcg'>n alt>na düfltü¤ü zaman, normal
büyüklükte bir tiroid yeterli hormon üretimini sürdüremez,
bu da bezde büyümeye (guatr) ve sonunda hipotiroidizme
yol açar. Endemik diyetsel iyot eksikli¤inin sonuçlar>, nor-
mal nörolojik geliflme ve büyüme için tiroid hormonuna ih-
tiyac> olan geliflen fetus ve çocuklar için özellikle y>k>c>d>r.
Kuzey Amerika diyetinde, iyot temel olarak iyotland>r>lm>fl
tuz, f>r>nlanm>fl g>dalardaki iyotlu koruyucular, süt topla-
mada kullan>lan eser miktarda iyodofor antibakteryel ajan-
lar içeren süt ürünleri, g>da renklendirme ve deniz ürünle-
rinden sa¤lan>r.
Tirositlerde bol miktarda sodyum-iyot symporter (Na-I
symporter; NIS) eksprese edilmektedir; bunlar hücrelerin ba-
zal membranlar>nda bulunurlar ve kandan aktif olarak iyot
tafl>rlar. Tiroid bezi kendisine hormon sentezi için sa¤lanan
iyodun sadece bir k>sm>n> konsantre eder ve kullan>r, geri ka-
lan> hücre d>fl> s>v> havuzuna geri döner. Dolay>s>yla, bir rad-
yoaktif iyot iflaretleyicisi ile nicelendirilebilen normal fraksi-
yone iyot al>m>, 24 saat sonra yaklafl>k olarak %10-30'dur. Bu
aktif konsantre etme mekanizmas> ve sonras>nda hücre içi
iyodun organifikasyonundan dolay>, tiroid içi iyot havuzu 8-
10 mg gibi, çok büyüktür; depolanm>fl tiroid hormonu ve iyot
ba¤lanm>fl tirozinler fleklindedir, geçici diyet kaynakl> iyot ek-
sikli¤i durumlar>nda bir tampon görevi görür.
TSEKRESYONU
T
4
ve T
3
'ün tiroid bezince sentezi alt> ana basamaktan olufl-
maktad>r: (1) içine aktif transportu (trapping-yakalama); (2) iyodürün
oksidasyonu ve tiroglobulindeki tirozil uçlar>na ba¤lanmas>
(organifikasyon); (3) iyodotirozin molekülllerinin tiroglo-
bulin içinde, T
3
ve T
4
iyodotironinlerini oluflturmak için
çiftler halinde ba¤lanm186as> (coupling-eflleflme); (4) tirog-
lobulinin pinositozu ve sonra proteolizi, serbest iyodotiro-
ninler ve iyodotirozinlerin dolafl>ma sal>verilmesi; (5) tiroid
hücresi içinde iyodotirozinlerin deiyodinasyonu, serbest ka-
lan iyodun korunmas> ve tekrar kullan>lmas>; ve (6) T
4
`ün
T
3
'e tiroid içinde 5'-deiyodinasyonu.
Tiroid hormonu sentezi için, NIS, tiroglobulin ve tiroid
peroksidaz (TPO) enzimi bulunmal>d>r, fonksiyonel ve in-
hibe edilmemifl olmal>d>rlar. Bu süreç, fiekil 7-6 ve 7-7'de
özetlenmifltir.
164
BÖLÜM 7 Tiroid Bezi
fiEK
Omohyoid kas>
Hyoid kemik
Tiroid k>k>rda¤>
Piramidal lob
Krikotiroid kas>
Tiroid bezi
Trakea
Sternohyoid kas>
Sternokleidomastoid kas>
Sternotiroid kas>
1
Bu bölümde, yüksüz element anlam>na gelen "iyot'' ve negatif yüklü
anyon formu olan "iyodür'' birbirlerinin yerine kullan>lmaktad>r.