background image
lastlar maternal dolafl>mla direkt temas halindedir. Steroid
ve polipeptid hormonlar>n sentezi ve sal>n>m> için gerekli
olan hücresel mekanizmalar> içeren sinsityotrofoblastlar
hormon yap>m>n>n ana kaynaklar>d>rlar.
Ço¤u spontan gebelikte ovulasyon ve implantasyon za-
man> bilinmez. Gebelik haftas> (gebelik yafl>) adet oldu¤u fle-
kilde son menstrual dönemin ilk gününden hesaplan>r. lantasyondan sonraki 24 saat içinde veya gebeli¤in yaklafl>k 3
haftas>nda sinsityotrofoblastlar taraf>ndan yap>lan (fiekil 16-
1) human koryonik gonadotropin (hCG) anne serumunda
saptanabilir. Artan hCG üretiminin etkisi alt>nda, korpus lu-
teum artan miktarda progesteron ve östradiol salg>lar.
Ovaryen (Overden sal>nan)
Hormonlar ve Gebelik
Korpus luteumdan salg>lanan hormonlar progesteron, 17-
hidroksiprogesteron, relaxin ve östradioldür. Erken gebelik-
te korpus luteumun vazgeçilmez oldu¤u ablasyon çal>flmala-
r>yla gösterilmifltir, bu çal>flmalarda gebeli¤in 42. gününden
önce yap>lan ooferektomi veya luteektomi serum progeste-
ron ve östradiol düzeylerinde h>zl> azalmayla sonuçlan>r,
bunu abortus takip eder. Egzojen progesteron abortustan
koruyacakt>r, bu durum tek bafl>na progesteronun erken ge-
beli¤i sürdürmek için gerekli oldu¤unu kan>tlar. Yaklafl>k 7.
gebelik haftas>ndan sonra, plasentan>n telafi edici progeste-
ron üretimi nedeniyle, takip eden abortus olmaks>z>n kor-
pus luteum ortadan kalkabilir.
Plasentada 17
hidroksilaz enzimi bulunmad>¤>ndan
farkedilebilir düzeyde 17-hidroksiprogesteron üretemez, bu
nedenle, bu steroid, korpus luteum fonksiyonunun bir gös-
tergesidir. fiekil 16-2'de gösterildi¤i gibi, östrojen ve total
progesteronun serum konsantrasyonlar> sürekli bir art>fl
gösterir, fakat 17-OH-progesteron konsantrasyonu artar,
sonra düflük düzeylere kadar azal>r ve gebelik süresince de
düflük düzeylerde kal>r. Korpus luteum fonksiyonun baflka
bir belirteci de yaklafl>k 6000 moleküler a¤>rl>¤a sahip poli-
peptid bir hormon olan relaxindir. Farmakolojik olarak, re-
laksin serviksi olgunlaflt>r>r, pubik simfizisi gevfletir, desidu-
al anjiogenezisi ilerletir ve uterus kontraksiyonlar>n> inhibe
etmek için progesteronla sinerjist olarak davran>r.
Gebeli¤in Semptomlar> ve
Gö¤üslerde hassasl>k, halsizlik, bulant>, menstruasyon ol-
mamas>, uterusta yumuflama ve vucut s>cakl>¤>nda sürekli
bir art>fl, korpus luteum ve geliflen plasentan>n hormon üre-
timine atfolunabilir.
FETAL-PLASENTAL-DES
Plasentan>n fonksiyonu, geliflen fetus ve anne aras>nda, her
ikisinin de genetik ve immun bütünlü¤ü sürdürülürken, et-
kin iletiflim kurmakt>r. Bafllang>çta, plasenta otonom çal>fl>r.
Bununla birlikte, ilk trimestrin sonuna yak>n fetal endokrin
sistem plasental fonksiyonlarla yer de¤ifltirmek ve plasenta-
ya baz> hormon prekürsörlerini sa¤lamak için yeterince ge-
liflmifltir. Bu dönemden itibaren, endokrin konseptusu fetal-
plasental yap> olarak kabul etmek daha yararl>d>r.
Desidua gebeli¤in endometriumudur. Desidual hücreler
prolaktin, relaxini içeren çeflitli polipeptid hormonlar> ve
baflta IGFBP-1 olmak üzere de¤iflik parakrin faktörleri sen-
tezleyebilir. Desiduan>n endokrin organ olarak kesin rolü
saptanmam>flt>r, fakat do¤um s>ras>nda prostaglandin kay-
na¤> olarak rolü oldu¤u kesindir (Bak>n>z "Do¤umun en-
dokrin kontrolü", afla¤>da).
POL
Human Koryonik Gonadotropin
Trofoblast farkl>laflmas>n>n ilk belirteci ve plasentan>n ölçü-
lebilir ilk ürünü 237 aminoasid içeren bir glikoprotein olan
hCG'dir. Yap>sal olarak iki zincir içeren hipofizer glikopro-
tein hormonlara benzer; genel bir alfa zincir ve esas biyolo-
jik spesifikli¤i ve reseptör etkileflimini belirleyen spesifik be-
ta zincir. Alfa zincirinin dizimi, tiroid stimüle edici hormon
(TSH), follikül stimüle edici hormon (FSH) ve luteinizan
hormon (LH)'n>n alfa zincirleri ile ayn>d>r. Beta zinciri, LH
ile %67 homolog sekansa ve LH betada olmayan ilave 30
aminoasite sahiptir.
Gebeli¤in erken haftalar>nda (6 haftaya kadar) hCG
konsantrasyonu her 1,7-2 günde 2 kat artar ve seri ölçümler
erken trofoblast fonksiyonunun ve canl>l>¤>n>n hassas bir
göstergesidir. Maternal plazma hCG'si 10. gebelik haftas>n-
da yaklafl>k tepe noktas>na ulafl>r ve daha sonra aflamal> ola-
rak 3. trimestrde geriler. Pik konsantrasyonlar> intervillöz
alan içindeki maternal kan ak>m>n>n oluflumu ile iliflkilidir
(fiekil 16-1, üst panel).
hCG'nin uzun plazma yar>lanma ömrü, blastokisti olufl-
turan minik hücre y>¤>n>n>n üretti¤i yeterli hormonun, imp-
lantasyonun 24 saati içinde periferal dolafl>mda ölçülebilme-
sine izin verir. Bundan dolay>, herhangi bir semptom olma-
dan veya menstrual periyod gecikmeden birkaç gün önce
gebelik tan>s> konabilir. hCG'nin eflsiz beta karboksi termi-
nal segmentine karfl> antikorlar hipofizer glikoproteinlerin
hiçbiriyle anlaml> çapraz reaksiyon yapmaz.
hCG koryokarsinom ve hidatiform mol taraf>ndan ges-
tasyonal trofoblastik neoplazilerde de (GTN) de üretilir ve
beta hCG'nin konsantrasyonu bir tümör belirteci olarak ta-
n> için ve bu hastal>klarda kemoterapinin baflar>s>n>n takibi
için kullan>l>r. GTN sebebiyle çok yüksek hCG düzeyi olan
kad>nlar, hCG'nin TSH reseptöleri üzerine olan direkt etki-
sinden dolay> klinik olarak hipertiroid olabilirler ve kemote-
rapi s>ras>nda hCG azald>¤> için ötiroidizme dönebilirler.
(hPL)'dir ve hipofizer büyüme hormonu (GH) ile benzer-
dir. hPL erken trofoblastlarda sentezlenir, fakat ölçülebilir
serum konsantrasyonlar>na 4-5. gebelik haftas>na kadar ka-
dar ulaflamayabilir (fiekil 16-2). hPL primer, sekonder ve
555
BÖLÜM 16 Gebelik Endokrinolojisi