background image
Lipoprotein bozukluklar>, lipoproteinlerin aterogenezdeki
önemli rolü ve iliflkili koroner ve periferik vasküler hastal>k
riskleri nedeniyle klinik önem tafl>r. Ciddi hipertrigliseride-
miyle iliflkili olan artm>fl akut pankreatit riski müdahale için
ek bir endikasyondur. Bozulmufl lipid metabolizmas>, no-
nalkolik ya¤l> karaci¤er hastal>¤>n>n da temelini oluflturmak-
tad>r. Dislipideminin karakterinin saptanmas> uygun tedavi
seçimi için önemlidir ve altta yatan primer klinik bozukluk-
lar için ipucu sa¤layabilir.
ATEROSKLEROZ
Ateroskleroz Amerika Birleflik Devletleri'nde en önde gelen
ölüm nedenidir. Epidemiyolojik kan>tlar aterosklerozun
multifaktöryel oldu¤unu ve pek çok risk faktörünün de etki-
lerinin oldu¤unu göstermifltir. Risk faktörleri hiperlipidemi,
hipertansiyon, sigara, diyabet, fiziksel inaktivite, düflük yük-
sek dansiteli lipoprotein (HDL) düzeyleri, hiperhomosiste-
inemi ve hiperkoagulabilite durumlar>d>r. Ateromlar hücre-
sel elemanlar, kollajen ve lipidler içeren kompleks lezyonlar-
d>r. Lezyonun ilerlemesi bafll>ca içeri¤indeki nonesterifiye
kolesterol ve kolesterol esterlerine dayand>r>labilir. Aterom
içindeki kolesterol, dolafl>mdaki lipoproteinlerden kaynakla-
n>r. Aterojenik lipoproteinler, hepsi de B-100 apolipoprote-
in içeren düflük dansiteli (LDL), ara dansiteli (IDL), çok dü-
flük dansiteli (VLDL) lipoproteinler ve Lp(a)'d>r. apoB-48
içeren flilomikron kal>nt>lar> da aterojeniktir. Bunlar>n hepsi
dokularda reaktif oksijen türleri ve ateromda makrofajlar ta-
raf>ndan salg>lanan lipooksijenazlar taraf>ndan oksidasyona
maruz kal>r. Okside lipoproteinler endotel hücre kaynakl>
vazodilatasyonda bozulmaya neden olur ve endoteli, mono-
sitlerin lezyona toplanmas>n> sa¤layan monosit kemoatrak-
tan protein-1 (MCP-1) ve adezyon moleküllerinin sekresyo-
nu için uyar>r. Tokoferoller (vitamin E), lipoproteinlerin yü-
675
Lipoprotein
Metabolizmas>
Bozukluklar>
19
B
Ö
L
Ü
M
Mary J. Malloy, MD ve John P. Kane, MD, PhD
Çeviri: Dr. Ceyla Konca De¤ertekin,
Dr. Füsun Balofl Törüner
ABCA1
ABCG1
ACAT
AKH
Apo
CETP
CK
FH
GFIHDLBP
HDL
HMG-CoA
IDL
Idol
KKH
LCAT
ATP-ba¤layan kaset tafl>y>c> A1
ATP- ba¤layan kaset tafl>y>c> G1
Açil-CoA: kolesterol açiltransferaz
Ailesel kombine hiperlipidemi
Apolipoprotein
Kolesterol-ester transfer protein
Kreatin kinaz
Familyal hiperkolesterolemi
Glikozilfosfatidilinozitol-ba¤l> HDL
ba¤lay>c> protein
Yüksek-dansiteli lipoprotein
Hidroksimetilglutaril-CoA
Ara-dansiteli lipoprotein
LDL reseptörünün uyar>labilir y>k>c>s>
Koroner kalp hastal>¤>
Lesitin:kolesterol açiltransferaz
LDL
LRP-1
LMF1
Lp(a)
LPL
MCP-1
NASH
NAYKH
ORH
PCPG -2
PDGF
PCSK9
SYA
SR-BI
VLDL
Düflük-dansiteli lipoprotein
LDL reseptör iliflkili protein -1
Lipaz maturasyon faktörü 1
Lipoprotein(a)
Lipoprotein lipaz
Monosit kemoatraktan protein -1
Nonalkolik steatohepatit
Nonalkolik ya¤l> karaci¤er hastal>¤>
Otozomal resesif hiperkolesterolemi
Prokolajen C-proteinaz güçlendirici-2
Platelet arac>l> büyüme faktörü
Proprotein konvertaz subtilisin/keksin
tip 9
Serbest ya¤ asitleri
Temizleyici reseptör, klas B, tip I
Çok düflük dansiteli lipoprotein