background image
Apo E'nin üç izoformu olan E-2, E-3 ve E-4 alel genlerin
ürünleridir. Apo E-3 ve E-4'ün aksine apo E-2'nin LDL re-
septörü için fonksiyonel bir ligand> yoktur. Apo E-4 alelleri
erken bafllang>çl> Alzheimer hastal>¤> ve artm>fl koroner has-
tal>k riski ile iliflkilidir.
Apo A-I HDL'nin majör apolipoproteinidir. Ayn> za-
manda flilomikronlarda da bulunur ve insan serumunda en
çok bulunan apoproteindir (yaklafl>k 125 mg/dL). Lesitin:
kolesterol açil transferaz (LCAT) için bir kofaktördür.
Apo A-II HDL'nin önemli bir bileflenidir. Apo E ile disül-
fid köprü dimerlerininin oluflmas>n> sa¤layan sistein içerir.
ApoA-IV bafll>ca flilomikronlar ile iliflkilidir.
Apo A-V trigliseridlerin plazmadan uzaklaflt>r>lmas>nda
önemli rol oynamaktad>r.
(a) proteini plazminojen ile yüksek derecede sekans
benzerli¤i gösteren ve dolay>s>yla doku plazminojen aktiva-
törüne art>fl ba¤lanma affinitesi olan bir glikoproteindir. Li-
poproteinlerin LDL benzeri türlerinde (Lp[a] lipoprotein-
ler) apo B-100 ile disülfid köprü dimerleri olarak bulunur.
Diyet Ya¤>n>n Emilimi;
fiilomikronlar>n Sekresyonu
Diyetle al>nan trigliseridler, safra asitleri ve bir protein kofak-
törü taraf>ndan aktive olan pankreatik lipaz ile barsakta
-
monogliseride ve ya¤ asitlerine hidrolize olur. Parsiyel glise-
ridler ve ya¤ asitleri barsak epiteli taraf>ndan emilen miçeller
olufltururlar. Ya¤ asitleri trigliseridleri oluflturmak için ,-mo-
nogliseridler ile reesterifiye olur; serbest kolesterol ya¤ asitleri
ile açil-coA: kolesterol açil transferaz (ACAT) taraf>ndan es-
terleflir. Küçük miktarlarda kolesterol esterleri içeren, B-48 ile
iliflkili, trigliserid damlac>klar> tek katl> fosfolipid ve serbest
kolesterol tabakas> kazan>r. Apo A-I ve apo A-II eklenir ve ye-
ni oluflan flilomikron ekstrasellüler lenf bofllu¤una geçer (fie-
kil 19-1). Yeni flilomikron, Apo C ve Apo E al>p fosfolipidleri
kaybederek HDL ile yüzey komponentlerini de¤ifltirmeye
bafllar. Bu süreç flilomikronlar barsak lenfatikleri ile torasik
kanal ve oradan kan dolafl>m>na tafl>nana kadar devam eder.
Çok Düflük Dansiteli
Lipoproteinlerin Oluflumu
Karaci¤er, trigliseridleri VLDL'nin çekirde¤inde periferik
dokulara verir (fiekil 19-2). Bu trigliseridler, plazmadan ge-
len ve yeni sentezlenen serbest ya¤ asitlerinden karaci¤erde
sentezlenirler. Karaci¤erden VLDL sal>n>m>, kompanse edi-
ci ketogenez yoklu¤unda, karaci¤ere artm>fl serbest ya¤ asidi
ak>fl> ile sonuçlanan her tür durumda artar. Obezite, artm>fl
kalori al>m>, etanol al>m> ve östrojenler VLDL sal>n>m>n> sti-
müle ederler ve hipertrigliseridemide önemli faktörlerdir.
Plazmada Trigliseridden­Zengin
Lipoproteinlerin Metabolizmas>
A. Lipoprotein lipaz ile hidroliz VLDL ve flilomik-
ronlar>n trigliseridlerinden kaynaklanan ya¤ asitleri, lipop-
rotein lipaz (LPL) sisteminin hidrolizini içeren ortak bir yol
ile dokulara da¤>t>l>r. Ya¤ asidi transfer proteinleri ailesinin
üyeleri dokulara serbest ya¤ asidi al>m>n> kolaylaflt>r>r. LPL
kalp, çizgili kas, ya¤ dokusu, meme dokusu ve di¤er dokula-
r>n kapiller endoteline ba¤lan>r.
B. Lipoprotein lipazin biyolojik kontrolü Plaz-
madaki glukoz düzeyleri yükseldi¤inde ve insülin sal>n>m>
uyar>ld>¤>nda ya¤ dokusunda LPL'nin transkripsiyonel akti-
vitesi artar, dolafl>mdaki lipoproteinlerin trigliseridlerinden
kaynaklanan ya¤ asitleri depolan>r. Uzam>fl açl>kta ve diya-
betik ketoasidozda ya¤ dokusundaki LPL aktivitesi azal>r,
böylece ya¤ asitlerinin depolanmas> önlenir. Heparin LPL
677
BÖLÜM 19 Lipoprotein Metabolizmas> Bozukluklar>
fiEK
fiilomikronlar>n metabolizmas> (TG, trigliserid, CE, kolestril esterleri, A-I, A-II, B-48 ve C proteinleri; apolipopro-
teinler) Detay için konuya bak>n>z.
fi
KALINTISI
fi
Barsak
C proteinleri
Periferik dokular
Karaci¤er
SYA