gasdeeltjes (9). Moretti gaat verder: "We moeten de vicieuze cirkel
van die ontsteking dus doorbreken via een rookstop, maar ook door
de aanmaak van oxiderende radicalen te remmen. Dat is de rol van
antioxidanten. Ze zijn dus onontbeerlijk."
rende radicalen (11), en werkt ontstekingsremmend en antioxide-
rend (12). Het heeft ook een antibacteriële werking doordat het de
hechting van bacteriën blokkeert en de antibioticumconcentratie
in het sputum verhoogt. Al die effecten verklaren de activiteit van
erdosteïne bij COPD (13). Aanvankelijk dachten specialisten dat de
synergetische werking van erdosteïne met antibioticatherapie op
alle symptomen die aanwezig zijn bij exacerbatie, verband hield
met het mucolytische effect van de molecule (doordat de viscosi-
teit van het mucus werd gewijzigd). Al gauw bleek echter dat het
ging om een antioxidanteffect: erdosteïne verlaagt namelijk op
een dosisafhankelijke manier de productie van vrije radicalen (13)
en verhoogt de glutathionconcentratie significant (glutathion is
een natuurlijk antioxidant). N-acetylcysteïne doet dit niet (13).
nisch vlak. Dal Negro en zijn team bestudeerden de molecule bij
zwaar rokende COPD-patiënten aan wie ze gedurende 10 dagen
erdosteïne 600mg/dag of een placebo toedienden (14). De behan-
deling maakte na afloop van die 10 dagen een significante reductie
(p < 0,01) mogelijk van de hoeveelheid oxiderende radicalen, net
als een aanzienlijke verlaging (p < 0,01) van de IL-8-concentratie,
een belangrijk pro-inflammatoir cytokine. Tegelijk stelden de on-
derzoekers een significante en sterke daling (p < 0,02) vast van de
concentratie 8-isoprostaan, een belangrijke marker voor weefsel-
letsels. Zo werd op fundamenteel vlak bevestigd wat in EQUALIFE
was aangetoond, een klinische studie bij COPD-patiënten die ofwel
erdosteïne 600mg (n = 63) ofwel een placebo (n = 61) kregen gedu-
rende 8 maanden. Tijdens die studie werd een significante reductie
van zowel het aantal exacerbaties als de duur van de ziekenhuis-
opnames vastgesteld (15).
cerbatie om na te gaan of men de duur van de exacerbatie dankzij
dit middel kon verkorten en de recurrentie ervan kon voorkomen.
Tegelijk werd een biologische evaluatie van de werkzaamheid
van het middel gepland, aan de hand van een CRP-meting en een
deze studie bij 25 patiënten kon men vaststellen dat de toevoeging
van erdosteïne aan de standaardbehandeling de evolutie van de
exacerbatie wijzigt. Tegelijk daalde de recurrentie op 60 dagen sig-
nificant (0,23 tegenover 0,66, p < 0,05), net als de CRP-concentratie
op 10 en 30 dagen. Deze winst uit zich ook klinisch in een signi-
ficante verbetering van de ESW (p < 0,05), in vergelijking met de
standaardbehandeling en in een betere symptoomscore.
digde in 2005, namelijk dat "gezien de fysiopathologie van COPD,
antioxidanten een logische therapeutische benadering zijn (17)."
Symptoms by Treatment with ORal Erdosteine in COPD patients) op-
gezet. RESTORE is een placebogecontroleerde, gerandomiseerde
en multicentrische studie van fase III over 12 maanden met pa-
rallelgroepen. In de studie werden patiënten opgenomen met
matige tot ernstige COPD, die ofwel erdosteïne 300mg bid ofwel
een placebo kregen. De primaire doelstelling was een daling van
het aantal exacerbaties. De maatstaf: een significante achteruit-
gang waarvoor de toediening van antibiotica en/of corticosteroï-
den langs orale weg vereist was. Secundaire doelstellingen waren
een meting van de respiratoire symptomen, de levenskwaliteit, de
ademhalingsfunctie en de respiratoire capaciteit bij inspanning. Er
staat ook een farmaco-economische analyse op het programma.
Andere, meer klassieke evaluatiecriteria zijn de tijd die verstrijkt tot
een eerste exacerbatie, het aantal acute exacerbaties en het aantal
dagen hospitalisatie, naast de gebruikelijke biologische parame-
ters. Naar verwachting worden er 530 patiënten in 47 centra (waar-
van één centrum in België) opgenomen in de studie. De resultaten
staan gepland voor de lente van 2014.
bereikt ten minste stadium II (1). Het gaat dus om een veel
hoger percentage dan wat vorige onderzoeken hadden
laten uitschijnen. «Maar die studies waren alleen gebaseerd
op de klinische diagnose, terwijl GOLD een beroep doet op
spirometrie, het eenvoudigste hulpmiddel om de aandoe-
ning vroeg op te sporen (2)", merkt Joanna Chorostowska-
Wynimko (Warschau) op. Roken is de grootste schuldige,
maar ook vervuiling is een element om rekening mee te
houden. De Poolse specialiste houdt een echt pleidooi
voor de spirometrie, want dit onderzoek wordt te vaak te
laat uitgevoerd, in een stadium waarin de therapeutische
mogelijkheden beperkter worden (3). Dankzij de COPD-
audit van de ERS stelde men vast dat de aanbevelingen in
Europa nog verre van perfect worden nageleefd. Zo wor-
den er te veel voorschriften voor antibiotica afgegeven.
Bovendien kreeg een niet-verwaarloosbaar aantal patiën-
ten geen antibioticum, terwijl dit wel aangewezen was.
Dezelfde opmerking geldt voor inhalatiecorticosteroïden
en bèta-2-agonisten met een korte en lange werking. "En
dan hebben we het nog niet eens over antioxidanten, die
nochtans deel uitmaken van de GOLD-aanbevelingen (4)",
concludeert ze.
van COPD belangrijke episodes zijn in het natuurlijke ver-
loop van de aandoening en dat de frequentie en de ernst
ervan zoveel mogelijk moet worden beperkt. Deze episo-
des worden gekenmerkt door een inflammatoire compo-
nent met daarbij een toename van de oxidatieve stress.
Ze moeten agressief worden behandeld (4).
component
tieve stress in de pathofysiologie van COPD", aldus Mario
Moretti (Univ. Modena, Italië). "Die gegevens hebben aan-
getoond dat het vooral bij instabiele COPD belangrijk is dat
sporen van die stress worden teruggevonden (5), en meer
specifiek bij rokers in exacerbatie (6)." Dezelfde onderzoeker
toonde later aan dat de producten van lipidenperoxidatie
een goede marker zijn voor die oxidatieve stress (7), met
duidelijke systemische accenten (8). We weten ook dat
een depletie in de afweer door antioxidanten de epithe-
liale permeabiliteit doet toenemen en aanleiding geeft
tot een mucosale en submucosale ontsteking die de
bood die men van een antioxidant mag verwachten. Inhalatiecorticosteroïden gaven deze therapeutische
klasse echter al snel het nakijken. Nu zorgt erdosteïne met succes voor aflossing van de wacht, en niet
alleen omdat het werkt. Ook omdat verschillende studies hebben uitgewezen dat de molecule een
belangrijk klinisch nut heeft. Dit nut moet RESTORE, een studie van fase III, bevestigen op grote schaal.