geneesmiddelen (22, 26).
van radiotherapie (coronair
coronaire overbruggingschirurgie of per-
cutane angioplastie. Een lichte klepinsuf-
ficiëntie kan medisch worden behandeld
(verlaging van de linkerventrikelbelasting),
maar bij matig ernstige tot ernstige geval-
len is vooral een chirurgisch behandeling
geïndiceerd.
acute pericarditis behoeft geen specifieke
behandeling en 40% reageert gewoon op
rust, niet-steroïdale ontstekingsremmende
middelen en diuretica (22).
kinderen is de laatste decennia sterk ver-
beterd (1).
voor de morbiditeit en de mortaliteit als
gevolg van de kankertherapie. Kinderen, die
kanker overleefden, lopen immers het risico
om allerhande bijwerkingen te ontwikkelen
(1-3). Cardiotoxiciteit is één van de zwaar-
ste chronische complicaties en kent een
hoge mortaliteit, die soms zelfs meerdere
tientallen jaren na de behandeling optreedt.
Daarom moet cardiotoxiciteit als gevolg van
de behandeling worden gevolgd. Er moeten
extra strategieën ontwikkeld en toegepast
worden voor een vroege detectie en pre-
ventie van hart- en vaataandoeningen. De
patiënten zelf en de gezondheidswerkers
moeten worden ingelicht over de mogelijke
late gevolgen van de kankerbehandeling.
duidelijk veranderd. Die stabiele cijfers wij-
zen erop dat vernieuwende behandelings-
strategieën vereist zijn om de resultaten
te verbeteren. Het klinische onderzoek
moet zich niet alleen concentreren op de
ontwikkeling van nieuwe behandelingen
om de overleving te verbeteren, maar ook
om de ernst van de late bijwerkingen te
verminderen. Het streefdoel bij nieuwe be-
handelingen moet zijn om elk kind bij wie
kanker wordt vastgesteld uitzicht te bieden
op een leven zonder nevenwerkingen op
lange termijn (1).
Deze studie werd gesteund door het Fonds National de la Re-
cherche Scientifique (Grant Télévie - FNRS n°7.4637.09), het
Fonds National pour la Recherche en Cardiologie Pédiatrique, de
stichting `Salus Sanguinis' en het kankercentrum van de Cliniques
Universitaires St-Luc.
1.
children and adolescents with cancer: challenges for the
twenty-first century. J Clin Oncol 2010;28:2625-34.
age. Hematol Oncol Clin North Am 2008;22:211-31.
AHA/ASE 2003 guideline update for the clinical ap-
plication of echocardiography: summary article: a report
of the American College of Cardiology/American Heart
Association Task Force on Practice Guidelines (ACC/AHA/
ASE Committee to Update the 1997 Guidelines for the
Clinical Application of Echocardiography). Circulation
2003;108:1146-62.
pler imaging in detection of myocardial dysfunction in
survivors of childhood cancer treated with anthracycli-
nes. Ultrasound Med Biol 2000;26:1099-108.
cline-associated cardiotoxicity in survivors of childhood
cardial mechanics using speckle-tracking echocardio-
graphy: fundamentals and clinical applications. J Am Soc
Echocardiogr 2010;23:351-69.
toring of cardiotoxicity: what does modern cardiology
offer? Support Care Cancer 2008;16:437-45.
anthracycline-induced early left ventricular dysfunction
in children with cancer: a comparative study with echo-
cardiography and multigated radionuclide angiography.
Pediatr Hematol Oncol 2006:23:71-80.
111-antimyosin scintigraphy in the early detection of
heart damage after anthracycline therapy in children. J
Clin Oncol 1999:17:1208.
to assess the toxic effects of anthracyclines given to
children with cancer: a systematic review. Eur J Cancer
2007;43(13):1959-66.
for prediction of chemotherapy-induced cardiotoxicity:
systematic review of the literature and recommendations
for use. Am J Clin Pathol 2008;130:688-95.
cardiotoxic effects of anthracyclines as assessed by
magnetic resonance imaging-a pilot study. Am Heart J
2001;141(6):1007-13.
induced cardiotoxicity: cardiac MRI after treatment for
childhood cancer. Rofo 2004;176(9):1245-50.
gical response to cardiopulmonary exercise testing among
cancer survivors and healthy controls. Eur J Appl Physiol
2011;111(6):1167-76.
dysfunction and exercise performance in childhood cancer
survivors. Pediatr Blood Cancer 2011;56(1):122-6.
nes for Survivor of Childhood, Adolescent and Young Adult
Cancer. Version 3.0, October 2008.
tective interventions for cancer patients receiving anthra-
cyclines. Cochrane Database Syst Rev 2008;2:CD003917.
dosage schedules for reducing cardiotoxicity in cancer
patients receiving anthracycline chemotherapy. Cochrane
Database Syst Rev. 2009,4:CD005008.
racycline derivates for reducing cardiotoxicity in cancer
patients. Cochrane Database Syst Rev. 2010;5:CD005006.
dexrazoxane as a long-term cardioprotectant in doxorubi-
cine-treated children with high-risk acute lymphoblastic
leukemia: a prospective, randomized, multicenter trial.
Lancet Oncol 2010;11:950-61.
Society of Clinical Oncology 2008 Clinical Practice Guide-
line Update: Use of chemotherapy and radiation therapy
protectants. J Clin Oncol 2008;27:127-145.
cular effects of cancer therapy. In: Survivors of childhood
and adolescent cancer. Ed. Schwartz CL, Hobbie WL,
Constine LS, Ruccione KS. Chapter 10. Berlin-Heidelberg:
Springer-Verlag; 2005:p133-159.
therapy for left ventricular dysfunction in doxorubicin-treated
survivors of childhood cancer. J Clin Oncol 2002;20:4517-22.
cardiac function decline in long-term survivors of pe-
diatric cancer exposed to anthracyclines. J Clin Oncol
2004;22:820-8.
high-dose chemotherapy-induced cardiotoxicity in high-
risk patients by angiotensin-converting enzyme inhibition.
Circulation 2006;114:2474-81.
cancer chemotherapy: implications for children. Pediatr
Drugs 2005;7:187-202.
associated with growth hormone therapy among children
treated with anthracyclines. Pediatrics 2005;115:1613-22.
monary transplantation in childhood cancer survivors: an
increasing need? Eur J Cancer 2009;45:3027-34.