background image
Bloedvaten, Hart, Longen
n
Vol 18
n
Nr 8
n
2013
33
ontdekt dat stimulantia eetlustremmend
werkten en dus gebruikt konden worden
voor de behandeling van de zwaarlijvigheid,
een miljoenenbusiness. Er werden tientallen
amfetaminederivaten ontwikkeld. Ondanks
hun eetlustremmende werking bleven deze
derivaten hun verslavende en paranoia-
inducerende eigenschappen behouden. Om
deze redenen is in België de aflevering - als
specialiteit en in magistrale bereiding - ver-
boden van de anorexigenen amfepramon,
clobenzorex, fenbutrazaat, fendimetrazine,
fenproponex, fentermine, mazindol, mefe-
norex, norpseudo-efedrine en propylhexe-
drine (4). De enige plaats waar ze nog te ver-
krijgen zijn, is in het illegale (doping)circuit.
Ondanks hun nevenwerkingen zijn een aan-
tal (milde) stimulantia erin geslaagd een
vaste waarde te worden in de geneeskunde.
Enkele voorbeelden zijn modafinil gebruikt
bij narcolepsie, methylfenidaat (Rilatine
®
)
bij de behandeling van attention deficit
hyperactivity disorder
(ADHD), bupropion
(synoniem amfebutamon) voor de behan-
deling van depressies en bij rookstop en
pseudo-efedrine, dat gebruikt wordt voor
de behandeling van rinitis en sinusitis.
Wat zijn stimulantia?
De vraag wat doping is, kan op verschillende
manieren worden beantwoord. Meestal
heeft het te maken met prestatiebevorde-
rende middelen, maar het kan ook gaan om
maskerende middelen die de detectie van
doping bemoeilijken of verhinderen. Een
product wordt niet alleen vanuit ethisch
standpunt gecatalogeerd als doping maar
ook om de gezondheid van de atleet te vrij-
waren. Er is geen uniek criterium om een
substantie te beschouwen als stimulerend.
Er zijn wel enkele regels die het Wereldan-
tidopingagentschap (WADA) hanteert om
een component als prestatiebevorderend te
classificeren. Het woord stimulans verwijst
naar stoffen die het centraal zenuwstelsel
stimuleren en een waarneembaar effect
hebben op de werking van de hersenen en
zich uitten in een euforische staat, een ver-
laagde ervaring van vermoeidheid en een
toename in motorische activiteit.
Deze criteria zijn voornamelijk gebaseerd
op klinische observaties, aangezien in het
midden van de vorige eeuw ­ de periode
waarin de meeste stimulantia ontwikkeld
werden ­ slechts beperkte farmacologische
modellen ter beschikking waren om klinische
waarnemingen te gaan linken met de recep-
torinteracties. De combinatie van de criteria
is voornamelijk nodig om differentiatie met
andere dopingklassen mogelijk te maken. Bij-
voorbeeld: corticosteroïden in hogere dosis-
sen kunnen ook resulteren in een euforische
staat. Bepaalde beta-2-agonisten kunnen tot
een verhoogde motorische activiteit leiden.
Tegenwoordig zijn voor de meeste stimulan-
tia de farmacologische werking uitgeklaard,
in het bijzonder voor de stimulantia in de
verboden lijst zijn er uitgebreide overzichts-
artikelen verschenen (5-7).
Stimulantia en de verboden
lijst: legaal, illegaal, gespeci-
fieerd en niet gespecifieerd...
Momenteel vermeldt de verboden lijst van
het Wereldantidopingagentschap (WADA)
Niet-gespecifieerde stimulantia
Adrafinil; amfepramone; amifenazol; amfetamine; amfetaminil; benfluorex; benzfetamine; benzylpiperazine; bromantan;
clobenzorex; cocaïne; cropropamide; crotetamide; dimethylamfetamine; etilamfetamine; famprofazon; fencamine; fenetylline;
fenfluramine; fenproporex; furfenorex; mefenorex; mefentermine; mesocarb; methamfetamine(d-); p-methylamfetamine;
methylenedioxyamfetamine; methylenedioxymethamfetamine; modafinil; norfenfluramine; fendimetrazine; fenmetrazine; fentermine;
4-fenylpiracetam (carfedon); prenylamine; prolintaan.
Gespecifieerde stimulantia (voorbeelden)
Adrenaline**; cathine***; efedrine****; etamivan; etilefrine; fenbutrazaat; fencamfamine; heptaminol; isometheptene;
levmetamfetamine; meclofenoxate; methylefedrine****; methylhexaneamine (dimethylpentylamine); methylfenidaat; nikethamide;
norfenefrine; octopamine; oxilofrine; parahydroxyamfetamine; pemoline; pentetrazol; fenpromethamine; propylhexedrine; pseudo-
efedrine*****; selegiline; sibutramine; strychnine; tuaminoheptane; en andere substanties met een gelijkaardige chemische structuur
of gelijkaardig(e) biologisch(e) effect(en).
Een stimulerend middel dat niet uitdrukkelijk in deze sectie is opgenomen, is een gespecifieerde substantie.
Alle stimulantia (met inbegrip van beide optische isomeren als dat relevant is) zijn verboden, met uitzondering van imidazolderivaten voor
topisch gebruik en die stimulantia die inbegrepen zijn in het 2012 Monitoring Program*.
*
De volgende substanties inbegrepen in het
2012 Monitoring Program (bupropion, cafeïne, nicotine, fenylefrine, fenylpropanolamine, pipradol, synedrine) worden niet beschouwd als verboden
substanties.
**
Lokale toediening (bv. nasaal, oftalmologisch) van adrenaline of coadministratie met lokale anaesthetische middelen is niet verboden.
***
Cathine is verboden wanneer de concentratie in de urine groter is dan 5 microgram per milliliter.
****
Zowel ededrine en methylededrine is verboden wanneer de concentratie in de urine groter is dan 10 microgram per milliliter.
***** Pseudo-efedrine is verboden wanneer de concentratie in de urine groter is dan 150 microgram per milliliter.
Tabel 1: De verboden lijst van stimulantia, in gebruik sinds 1 januari 2012 (28).