background image
C A R D I O L O G I E
Bloedvaten, Hart, Longen
n
Vol 18
n
Nr 8
n
2013
34
64 stimulantia (Tabel 1) expliciet. Stimu-
lantia vormen de tweede grootste klasse
na de anabole steroïden, die 72 substanties
telt. Buiten het feit dat cafeïne en pseudo-
efedrine van de lijst waren verwijderd in
januari 2004 en dat pseudo-efedrine terug
geïntroduceerd werd in januari 2010 zijn
er geen grote veranderingen in deze klasse
sinds 2000.
Stimulantia zijn onderverdeeld in twee
subgroepen: gespecifieerde substanties en
niet-gespecifieerde substanties. Voor niet-
gespecifieerde stimulantia (36 substanties)
is een nultolerantie van toepassing. De at-
leet kan geen vermindering bekomen en
riskeert een schorsing van twee jaar voor
een eerste inbreuk. Indien een atleet kan
verklaren waarom hij/zij een gespecifieerde
stimulans in zijn bezit heeft of kan verklaren
hoe het in zijn lichaam terechtkwam en kan
aantonen dat het gebruik niet bedoeld was
om de prestatie te bevorderen, kan er even-
tueel strafvermindering bekomen worden.
De groep van de gespecifieerde substan-
ties bevat substanties die therapeutisch
gebruikt kunnen worden, en dus een legaal
statuut hebben, bijvoorbeeld efedrines en
methylfenidaat.
Een uitzondering hierop zijn modafinil en
adrafinil die tot de niet-gespecifieerde groep
behoren. De niet-gespecifieerde groep bevat
alle illegale stimulantia die enkel illlegaal
verkregen kunnen worden, bijvoorbeeld co-
caïne, amfetamine en xtc. De enige sub-
stantie die zowel bij de gespecifieerde als
niet-gespecifieerde stimulantia voorkomt,
is methamfetamine. De verklaring van het
dubbel voorkomen moet gezocht wor-
den in de isomeren van methamfetamine
(d-methamfetamine en l-methamfetamine).
L-methamfetamine bezit slechts een
derde van het stimulerende effect van het
d-isomeer en wordt dan ook beschouwd als
`mild' stimulerend (8). L-methamfetamine
wordt in de Verenigde Staten verdeeld als
een nasale spray door de firma Vicks
®
(9).
Deze spray wordt gebruikt bij de behan-
deling van rinitis. D-methylamfetamine
wordt beschouwd als de verslavende vorm
van methafetamine en is dan ook illegaal
en bevindt zich bij de niet-gespecifieerde
substanties.
Naast de gespecifieerde en niet-gespeci-
fieerde substanties bevat de klasse van de
stimulantia ook substanties die, in door
WADA aangeduide dopinglaboratoria, die-
nen gemonitord dienen te worden (Tabel
1
). Voorbeelden zijn cafeïne, fenylefrine, fe-
nylpropanolamine, pipradol en synefrine.
De resultaten van het monitorprogramma
kunnen WADA helpen bij de beslissing of
een substantie toegevoegd of verwijderd
moet worden van de lijst of moet veran-
deren van een gespecifieerd naar een niet-
gespecifieerd status, of vice versa.
Aangezien het prestatiebevorderend ef-
fect gelimiteerd is tot een paar uur, zijn
de stimulantia enkel verboden binnen
wedstrijdverband. Ondanks hun schijn-
baar ouderwetse karakter in vergelijking
met hightechdoping, en de `analytische
eenvoud' waarmee de meeste stimulantia
opgespoord kunnen worden, blijven ze po-
pulair. In 2011 werd 12,8 procent van de
positieve gevallen veroorzaakt door deze
groep (Tabel 2). Die 12,8 procent mag dan
wel een klein percentage lijken, toch staan
ze hiermee op de tweede plaats na de ana-
boliserende stoffen (59,4%).
Binnen de groep van de stimulantia waren
tot en met 2010 cocaïne en amfetamine de
meest gedetecteerde stimulantia. In 2011
werden deze onttroond door 4-methyl-
2-hexaanamine dat maar liefst 39,4 pro-
cent van de stimulantia-inbreuken voor zijn
rekening neemt (Tabel 3). De oorsprong
van deze substantie wordt in de volgende
paragraaf besproken. Andere stimulantia
in de top tien zijn sibutramine, efedrine en
tuaminoheptaan.
Enkele controversiële
substanties toegelicht
Cafeïne mag dan niet meer op de doping-
lijst staan, het is en blijft een controversieel
product. Cafeïne maakt voor veel mensen
deel uit van het dagelijkse dieet en wordt
ingenomen onder de vorm van frisdranken,
energiedranken en koffie. Cafeïne is ook ter
beschikking in ontelbare zogenaamd presta-
tiebevorderende en stimulerende voedings-
suplementen. Daarnaast is cafeïne in heel
wat landen te vrij te verkrijgen als `wake-up'-
Groep
Frequentie
Anabolische middelen
3.325
59,4%
Stimulantia
718
12,8%
Cannabinoïden
445
7,9%
Diuretica en maskerende middelen
368
6,6%
Glucocorticoïden
274
4,9%
Beta-2-agonisten
225
4,0%
Peptidehormonen, groeifactoren en gerelateerde substanties
125
2,2%
Hormoonantagonisten en -modulatoren
70
1,3%
Bèta-blokkers
21
0,4%
Narcotica
20
0,4%
Alcohol
5
0,1%
Chemische en fysische manipulatie
3
0,1%
Versterking van de zuurstoftransfer
1
0,02%
Totaal
5.600
Tabel 2: Aantal verboden stoffen in elke drugsklasse gedetecteerd in 2011 in
geaccrediteerde dopingcontrolelaboratoria (29).