algemene anesthesie. Anderzijds kunnen
ook aandoeningen zoals arteriële hyper-
tensie, infecties of het optreden van nier-
insufficiëntie jaren na een behandeling met
antracyclines hartsymptomen uitlokken.
Preventieve maatregelen zijn er dan ook
op gericht om deze uitlokkende factoren
op te volgen en indien mogelijk te voor-
komen (22).
ingelicht over de cardiovasculaire risico's
van chemotherapie en radiotherapie en over
het belang van een langdurige follow-up.
Een gezonde levenswijze en lichaamsbewe-
ging zijn aan te raden bij patiënten die kan-
ker tijdens de kinderjaren hebben overleefd,
en moeten gestimuleerd worden.
linkerventrikeldisfunctie en preventie
van progressie van linkerventrikel-
disfunctie
terend enzym (ACE-inhibitoren)
van het linkerventrikel en kunnen de ach-
teruitgang van de linkerventrikelfunctie
voorkomen. Er is een beperkt aantal stu-
dies naar het effect van ACE-inhibitoren bij
patiënten die kanker tijdens de kinderjaren
hebben overleefd, waarbij toch een tijdelijke
verbetering van de hartfunctie kon worden
aangetoond (23-25).
teit van antracyclines verminderen (26). Er
zijn echter maar weinig studies uitgevoerd
zodat geen gefundeerde richtlijnen kunnen
worden geformuleerd.
ling voor cardiomyopathie en linkerhartin-
sufficiëntie omdat groeihormoon de dikte
van de ventrikelwand doet toenemen. Dit
effect verdwijnt echter na stopzetting van
de behandeling (27).
congestieve hartinsufficiëntie
hartinsufficiëntie bestaat uit correctie
van de onderliggende afwijkingen zoals
de verhoogde linkerventrikelbelasting en
de afgenomen contractiliteit. Levitt et al.
hebben aangetoond dat het aantal hart-
transplantaties bij patiënten die als kind
kanker hebben overleefd, de laatste dertig
jaar flink gestegen is (28).
kan ventriculaire ritmestoornissen en ge-
leidingsstoornissen ontwikkelen. Bij deze
patiëntengroep moet regelmatig een
24-uursholtermonitoring gebeuren. Als er
een ritmestoornis wordt vastgesteld, moet
een behandeling met antiaritmica of een
defibrillator worden overwogen.
worden gehouden met hun negatief ino-
troop effect. Bètablokkers kunnen immers
de myocardfunctie nog verder onderdruk-