een voorbeeld van de mogelijkheden van
de moderne geneeskunde: de behandeling
geneest aandoeningen die vroeger niet te
genezen waren. De 5-jaarsoverleving be-
draagt nu meer dan 80% en het aantal
patiënten dat kanker overleeft, neemt toe.
Daarom moeten er meer en meer aandacht
besteed worden aan de bijwerkingen van
kankerbehandelingen (1, 2). Cardiotoxiciteit
is één van de meest ernstige chronische
complicaties na een kankerbehandeling en
wordt vooral veroorzaakt door gebruik van
antracyclines en mediastinale bestraling.
Opsporing en behandeling van die cardio-
toxiciteit zijn nieuwe uitdagingen voor kin-
derhematologen en -oncologen. Er is nog
geen consensus over de optimale cardiale
follow-up bij deze patiëntengroep.
king op lange termijn en nieuwe technieken
voor een vroege opsporing van late cardio-
toxiciteit besproken.
staan er richtlijnen voor cardiale follow-
up, hoewel er meestal geen internationale
consensus bestaat. Toch raadt de American
behandeling een transthoracale echocardio-
grafie uit te voeren bij alle kinderen die een
potentieel cardiotoxische chemotherapie
zullen krijgen (3).
follow-up op lange termijn
aandoeningen zouden patiënten die kanker
tijdens de kinderjaren hebben overleefd,
levenslang cardiologisch moeten worden
gevolgd. Met een oncologische voorgeschie-
denis moet vooral rekening worden gehou-
den tijdens een zwangerschap, bij een zware
fysieke inspanning, ernstige systemische
infecties of een zware heelkundige ingreep.
Echocardiografische evaluaties van de sys-
tolische linkerventrikelfunctie zijn reprodu-
ceerbaar. Een echocardiografie blijft dan ook
het meest gebruikte screeningonderzoek.
ritmestoornissen als gevolg van een onco-
logische behandeling op te sporen. Bij het
begin en op het einde van de behandeling
wordt klassiek een 12 afleidingen-ecg af-
genomen, maar er bestaan geen richtlijnen
voor de juiste timing van de follow-up op
lange termijn.
die met een potentieel cardiotoxische
chemotherapie zullen behandeld worden,
een transthoracale echocardiografie uit
te voeren voor de behandeling, met ex-
tra evaluaties naargelang van de klinische
indicaties (3). Bij de follow-up worden
meestal de verkortingsfractie (FS) en de
linkerventrikelejectiefractie gemeten als
kan een groot aantal kinderen worden genezen en de volwassen leeftijd
het mediastinum kunnen echter cardiotoxisch zijn en veroorzaken op lange
termijn een significante morbiditeit en mortaliteit. Dit overzicht geeft een
korte samenvatting van de verschillende bestaande of nieuwe technieken voor
cardiale follow-up van de patiënten, de preventieve maatregelen om cardio-
toxiciteit te beperken en de behandeling van cardiale complicaties. Hart- en
vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij patiënten die als kind
kanker hebben overleefd. Daarom is een vroege opsporing van hartafwijkingen
essentieel voor de prognose op lange termijn van deze patiënten.