24 TEMEL PATOLOJ‹ Resim 7.—Viral hepatitte apoptozis: apoptotik cisimler (H&E, x400). Apoptoziste bir di¤er önemli bulgu da fagositozdur. Fosfatidilserin normalde hücre membran›na gömülü olarak bulunan fosfolipid yap›s›nda bir proteindir. Ancak apoptotik cisimler olufltu¤unda, fosfatidil serin hücre yüzeyinde a盤a ç›kt›¤›nda, makrofajlar, dendritik hücreler ya da çevredeki parankimal hücreler spesifik reseptörleri ile bu liganda tutunur. Sonuçta apoptotik cisimlerin ya bu flekilde fagosite edilerek sindirilir ya da lümene dökülürler. Fagositoz olay›n›n gerçekleflmesinde apoptotik hücrelerin adeziv glikoprotein özelli¤inde trombospondin ekspese etmeleri de rol oynamaktad›r. Fagositik hücrelerden salg›lanan sitokinler enflamatuar yan›t›n gerçekleflmesini inhibe ederler. Bu nedenle apoptozise akut enflamasyonun efllik etmemesi, onu iskemik Resim 8.—Apoptoziste ultrastrüktürel olarak DNA fragmantasyonu ve kondenzasyon nekrozdan ay›ran önemli bir özelliktir. Apoptotik cisimlerin fagositozunun h›zl› olmas› da, enflamasyonun ortaya ç›kmamas› için kritik önem tafl›maktad›r. Fagositoz sonras›nda apoptozise u¤ram›fl doku, çevre parankimal hücrelerin rejenerasyonu ile eski haline döner. Apoptozis ile nekroz aras›ndaki önemli morfolojik farklar fiekil 6’da gösterilmifltir: Ultrastrüktürel olarak genifllemifl endoplasmik retikulumlar hücre yüzeyi ile birleflerek kreter benzeri kaviteler oluflturur. Bununla beraber DNA fragmantasyonu ve kromatin kondansazyonu görülür. Ancak iskemik nekrozda görülen mitokondriyal fliflme gibi subselüler yan›tlar yoktur (Resim 8). fiekil 6.—Apoptozis (altta) ile nekroz aras›ndaki morfolojik farklar: hücre büzüflmesi, kromatin kondenzasyonu, sitoplazmik tomurcuklanma ve apoptotik cisim