Hücresel Adaptasyonlar, Hücre Zedelenmesi ve Hücre Ölümü • • • 21 ‹nflamasyon ve nekroz: Lipid yüklü (köpüksü) makrofajlar zedelenmifl hücrelerden kaynaklanan membran lipidlerinin fagositozu sonucudur. Kolesterolozis: Safra kesesinin lamina proprias›nda kolesterol-yüklü makrofajlar›n fokal birikimleri oluflur. Niemann-Pick hastal›¤›, tip C: Lizozomal depo hastal›¤›n›n bu tipi kolesterol katabolizmas›nda yer alan bir enzimin mutasyonuna ba¤l›d›r. Proteinler (s. 37) Hücre içi protein birikimi afl›r› sentez, emilim veya hücresel transporttaki defektler yüzünden olabilir. Morfolojik olarak birikimler yuvarlak, eozinofilik sitoplazmik damlac›klar olarak gözükür. Hücre içi protein birikiminin klasik örnekleri proteinüride kronik reabsorbsiyona ba¤l› olarak proksimal k›vr›ml› tübüler epitelde protein birikimini ve afl›r› sentez nedeniyle plazma hücrelerinin endoplazmik retikulumlar›n› flifliren immünglobulin birikimini (Russell cismi ad› verilen oluflumlar) içerir. Baz› hastal›klarda (örn., amiloidoz, Bölüm 6) anormal protein öncelikle hücre d›fl› bofllukta birikir. Baz› protein birikimlerinin alt›nda protein katlanmas›ndaki bozukluklar yatar. Sentezden sonra k›smen katlanm›fl ara ürünler çok say›da proteini de içinde hapsedebilen hücre içi agregatlar oluflturabilir. Bundan korunmak için, tipik olarak katlanmam›fl ara ürünler moleküler flaperonlar ile iliflkilendirilmek suretiyle dengelenirler; flaperonlar ayr›ca proteinlerin organellere transportunda görev al›r (fiekil 1-7). De¤iflmifl protein katlanmas› hastal›klara flu flekillerde neden olur: • Kritik proteinlerin defektif hücre içi transportu ve sekresyonu. Protein katlanmas›n› yavafllatan mutasyonlar›n oldu¤u α1-antitripsin eksikli¤i buna örnektir; k›smen katlanm›fl ara ürünler hepatositlerin endoplazmik retikulumunda birikir. α1-antitripsin sekresyonundaki kay›p amfizeme yol açar (Bölüm 15). Kistik fibrozisde en s›k görülen mutasyon klor kanal proteininin kendi flaperonundan ayr›lmas›n› geciktirerek bu proteinin anormal katlanmas› ve sonras›nda da degradasyonu ile sonuçlan›r. Anormal katlanm›fl protein birikimlerinin toksisitesi. Anormal olarak katlanm›fl proteinlerin birikimi (örn., genetik mutasyon, yafllanma veya çevresel faktörlere ba¤l›) Alzheimer, Huntington ve Parkinson hastal›klar›n› içeren nörodejeneratif hastal›klar›n yan› s›ra amiloidozun da karakteristi¤idir. • Hyalen De¤ifliklik (s. 39) Hyalen de¤ifliklik hücre içinde veya hücre d›fl› boflluklarda rutin H&E boyal› histolojik kesitlerde homojen, donuk pembe görünüme neden olan herhangi bir de¤iflikli¤i tan›mlar. Hücre içi hyalen de¤ifliklik örnekleri proksimal tübül epitelyal protein damlac›klar›n›, Russell cisimci¤ini, viral inklüzyonlar› ve birikmifl intermediyer filamanlar› (Mallory cisimci¤i) içerir. Hücre d›fl› hyalen de¤ifliklik, örne¤in hasarl› arteriollerde (örn., kronik hipertansiyona ba¤l›) muhtemelen protein ekstravazasyonu sonucu meydana gelir. Glikojen (s. 39) Glikojen kolayl›kla eriflilebilen sitoplazmik bir enerji deposudur. Afl›r› hücre içi birikimleri (fleffaf vakuoller olarak izlenirler) glikojen depo hastal›klar›n-