Hücresel Adaptasyonlar, Hücre Zedelenmesi ve Hücre Ölümü Geri Dönüfllü Zedelenme 11 Hipoksi mitokondrilerin ATP üretiminde kayba yol açar; ATP azalmas›n›n bafllang›çta geri dönüfllü olan çok say›da etkisi vard›r (fiekil 1-4): • Na+/K+-ATPaz membran transportunun yetersizli¤i sodyumun hücre içine girmesine ve potasyumun hücre d›fl›na ç›kmas›na yol açar; ayr›ca hücre içine Ca2+ geçiflinde h›zlanma ve hücre içi depolardan Ca2+ sal›n›m› da olur. Bu net madde kazanc›na izoozmotik olarak hücre içinde suyun artmas›, hücre fliflmesi ve endoplazmik retikulumun dilatasyonu efllik eder. Hücre fliflmesi metabolik y›k›m ürünlerinin hücre içinde birikmesine ba¤l› olarak geliflen ozmotik yük ile de artar. GER‹ DÖNÜfiLÜ ZEDELENME GER‹ DÖNÜfiSÜZ ZEDELENME (Hücre ölümü) Membran zedelenmesi ‹skemi Fosfolipid kayb› Hücre iskeleti de¤ifliklikleri Serbest radikaller Ya¤ y›k›m› Di¤er ↑Enzimlerin sal›nmas› (CK, LDH) ↑Ca2+ girifli Mitokondri ↓Oksidatif fosforilasyon ↑Ca2+, H2O ↓Na + pompas› ve Na girifli K+ ç›k›fl› ↓ATP Di¤er etkiler Ribozomlar›n ayr›lmas› ↓Protein sentezi Ya¤ birikimi ↑Glikoliz Hücresel fliflme Mikrovillus kayb› Tomurcuklanma ER fliflmesi Myelin figürler Nükleer kromatinin kümelenmesi Lizozomal enzimlerin aktivasyonu ve hücre içi sal›n›m› ↓pH ↓Glikojen ↓Bazofili (↓RNP) Nükleer de¤ifliklikler Protein sindirimi fiEK‹L 1-4 Geri dönüfllü ve geri dönüflsüz iskemik hücre zedelenmesindeki olaylar›n tahmini geliflim süreci. ATP azalmas› ana rolü oynamakla birlikte iskemi de direkt olarak membran zedelenmesine neden olabilir. CK, kreatin kinaz; ER, endoplazmik retikulum; LDH, laktat dehidrojenaz; RNP, ribonükleoprotein.