Hücresel Adaptasyonlar, Hücre Zedelenmesi ve Hücre Ölümü ‹ntrinsik (mitokondriyal) yolak Büyüme faktörleri, hormonlar›n çekilmesi Ekstrinsik (ölüm reseptörü-ba¤›ml›) yolak Reseptör-ligand iliflkisi • FAS • TNF reseptör Sitotoksik T lenfositleri 15 Regülatörler Bcl-2 ailesi üyeleri Mitokondri DNA hasar› Pro-apoptik Adaptör proteinler moleküller Bafllat›c› kaspazlar Uygulay›c› kaspazlar p53 Granzim B Hücre iskeleti y›k›m› Endonükleaz DNA aktivasyonu fragmentasyonu Zedelenme • Toksinler • Radyasyon • Serbest radikaller Apoptotik cisimcik Sitoplazmik tomurcuk Fagositik hücre reseptörleri için ligandlar Fagosit fiEK‹L 1-5 Apoptoz mekanizmalar›. Apoptozun baz› majör indükleyicileri (1) Spesifik ölüm ligandlar› (tümör nekroz faktörü [TNF] ve Fas ligand), büyüme faktörleri veya hormonlar›n çekilmesi ve zedeleyici ajanlar› (örn., radyasyon) kapsar. Baz› uyaranlar (sitotoksik hücreler gibi) uygulay›c› kaspazlar› direkt olarak aktive ederler (sa¤ taraf). Di¤erleri adaptör proteinler ve bafllat›c› kaspazlar veya sitokrom-c’yi ilgilendiren mitokondrial olaylarla çal›fl›r. Apoptozun kontrol ve düzenlenmesi üzerinde (2) hücrenin ölümünü inhibe edebilen veya uyarabilen Bcl-2 protein ailesinin üyeleri etkilidirler. Uygulay›c› kaspazlar (3) nükleus ve hücre iskeleti proteinlerini degrade eden latent sitoplazmik endonükleaz ve proteazlar› aktive eder. Bu olay, nükleer kromatin parçalanmas› ve hücre iskeleti y›k›m› gibi bir dizi hücre içi degradasyon dizgesi ile sonuçlan›r. Sonuç (4), hücre içi organeller ve di¤er sitozolik komponentleri içeren apoptotik cisimciklerin oluflmas›d›r; bu cisimcikler ayr›ca fagositik hücrelere ba¤lanma ve fagositoz için yeni ligandlar eksprese eder. Bafllang›ç Faz› Ekstrinsik (Ölüm Reseptörü) Yola¤› Ölüm reseptörleri tümör nekroz faktörü (TNF) ailesinin (örn., tip I TNF reseptörü ve Fas) üyeleridir; protein-protein etkileflimlerine kat›lan sitoplazmik ölüm bölgeleri bulunur. D›fl ligandlarla çapraz ba¤lanma bu reseptörlerin multimerize olarak çok say›da inaktif kaspaz-8 moleküllerini birbirine yaklaflt›ran