background image
oluflmufltur. Adrenal medülla bir sempatik sinir
gibi fonksiyon yapar. Buradan adrenalin (epinef-
rin) ve noradrenalin (norepinefrin) salg>s>yla kardi-
yovasküler, nörolojik, gastrointestinal, solunum ve
metabolik sistemlerde belirgin flekilde etkili olur.
Sürrenal Bezlerin Fizyolojisi
Sürrenal bezlerin fonksiyon bozukluklar>n>n anla-
fl>labilmesi için fizyolojisini çok iyi bilmek gerekir.
Sürrenal korteksinden çok say>da de¤iflik yap> ve
özellikte steroid izole edilmifltir. Bunlar>n 6's> ha-
yat>n devaml>l>¤> için önemlidir. Bu steroidler 11-
dehidrokortikosteron (compound A), kortikosteron
(compound B), kortizon "17 dehidroksi-11-dehid-
ro-kortikosteron" (compound E), hidrokortizon
"17-hidrokortison" (compound F), dezoksikortikos-
teron (compound DOC) ve progesterondur.
a. Glukokortikoidler: Glukokortikoidlerin bafl>n-
da kortizol gelir. Bafll>ca etkileri glükoneojenezi
ve karaci¤erdeki glukojen deposunu art>rmak,
kas ve ya¤lardan glükoz utilizasyonunu azalt-
mak, insüline z>t etki, arteriyoler tonusa etki
ederek kan bas>nc>n> düzenlemek, böbrek kan
ak>m>n> ve su at>l>m>n> artt>rmak, farmakolojik
dozlarda iltihabi reaksiyon fliddetini azaltmak
ve ya¤ dokusundan ya¤ asidi oluflumunu artt>r-
makt>r. Kortizolün %90'> kortizol ba¤lay>c> glo-
büline ve geri kalan bir k>sm> albümine ba¤la-
n>r. Bunlar>n d>fl>nda kalan küçük bir k>sm>
serbesttir ve metabolik olarak aktiftir. Kortizol
sirkadian ritimle sal>n>r ve sabah saatlerinde
en yüksek düzeydedir.
b. Mineralokortikoidler: Mineralokortikoidlerin
bafl>nda aldosteron gelmektedir. Bafll>ca etkisi
distal tübüllerden Na reabsorbsiyonunu art>r-
makt>r. Na ve K'n>n distal tübüllerden de¤iflimi-
ni sa¤lar ve sonuçta K at>l>m> olur. Aldosteron
düzeyi sabahlar> yüksektir ve sirkadian ritim
ile salg>lan>r. Aldosteron renin-anjiotensin sis-
temi, serum K düzeyi, ACTH ve prostaglandin-
ler ile kontrol edilir.
c. Androjenik Steroidler: Androjenik steroidleri,
(androsteron, dehidroisoandrosteron) protein
anabolizmas> ve büyümeyi kontrol alt>nda tu-
tarlar. Sekonder seks karakterlerinin (masküli-
nizasyon, kas geliflmesi ve büyüme) oluflumun-
da rol oynarlar. Testis orijinli androjenler gibi
de¤ildirler. Östrojenik steroidlerin fazlal>¤> ise
jinekomasti nedeni olur.
Bütün bu hormonlar üzerinde, hipofiz orijinli
ACTH'n>n aktif bir düzenleyici oldu¤u unutulma-
mal>d>r. Sürrenal orijinli seks hormanlar> puberte
öncesi ve ergenlik döneminde önemli de¤iflikliklere
neden olurlar (Tablo 30.2). Bu patolojiler karbon-
hidrat metabolizmas>nda bozuklukla beraber ço-
cuklarda gerekli olan spesifik enzimlere de etki ya-
par.
Sürrenal medülladaki sekresyonun %80'i adre-
nalin (epinefrin), %20'si noradrenalindir (norepi-
Temel Üroloji
1192
Resim 30.1
I
Sürrenalin yap>s>.
Resim 30.2
I
Sürrenal korteksten salg>lanan hormonlar.
Kolesterol
Pregnenolon
Androjenler
(17 ketosteroid)
Progesteron
11-Deoksikortisol
Kortisol (17 OH)
Aldosteron