background image
Renal Geliflimin Moleküler Geneti¤i
Onbirinci kromozom üzerinde yerleflmifl olan
Wilms' tümör geni (WT1) renal geliflim aç>s>ndan
son derece önemlidir. WT1 ekspresyonu, insulin-
benzeri büyüme faktörü-2 (IGF-2) aktivitesinin
supresyonu ve wolff kanallar>ndan üreter tomur-
cu¤unun geliflimi, üreter tomurcu¤unun metanef-
rik blastem içinde büyümesi, PAX2 ekspresyonu
ve mezenkimal hücrelerin, nefron öncüleri olan
epitelyal hücrelere dönüflümü gibi olaylar dizisi ile
ayn> zamanda olur.
Organogenez ile ilgili bir grup sinyalci gen, pai-
red box (PAX) ailesidir. PAX2 ekspresyonu, wolff
kanallar>nda, dallanan üreter tomurcu¤u ampul-
las>nda ve metanefrik blastemde kendini gösterir.
Fare modellerinde PAX2'nin afl>r> ekspresyonu re-
nal kist oluflumuna yol açabilir.
Gebeli¤in 4. haftas>nda, Wolff kanal>ndan kö-
ken alan üreter tomurcu¤u, kümeleflen ve ileride
metanefrik böbrek olacak olan komflu mezenkimal
hücrelere do¤ru büyür. Mezenkimal hücrelerden
gelen sinyaller wolff kanal>ndan üreter tomurcu-
¤unun geliflmesine ve dallanmas>na yol açar. Üre-
ter tomurcu¤u ve dallanan uçlar>ndan gelen karfl>-
l>kl> sinyaller mezenkimal hücrelerin yo¤unlaflma-
s>na, prolifere olmas>na ve epitelyal hücrelere dö-
nüflmelerine neden olur. Glial hücre dizisi-kökenli
nörotropik faktör (GDNF), bu dallanma olay>na ön-
cülük eder. Bu dönüflüm olay> PAX2 taraf>ndan
kolaylaflt>r>l>r ve modüle edilir. PAX2 protein dü-
zeyleri azald>¤>nda, mezenkimal hücreler y>¤>nla-
flamaz ve epitelyal hücrelere dönüflemez. Epitelyal
hücrelerin bu biçimde tüp-benzeri bir yap> fleklin-
de düzenlenmesi için, pWNT4'ü de kapsayan bafl-
ka sinyalci protein molekülleri de gerekir. Sinyali-
zasyon aktivitelerinin herhangi birindeki hatalar
böbre¤in oluflmamas>na (renal agenezi), anormal
farkl>laflmas>na (renal disgenezi) veya kistlerin
geliflimine neden olabilir. Bu potansiyel genetik
defektlerden bugüne dek insanlarda gösterilebilen
yaln>zca PAX2 mutasyonudur.
Renal organagenez do¤umda tamamlan>r an-
cak renal maturasyon özellikle postnatal 2. y>la
kadar devam eder.
Renal Agenezi
Bilateral Renal Agenezi
Oldukça nadirdir, literatürde 500'ün biraz üstün-
de vaka bildirilmifltir. Vakalar>n ço¤u erkektir
(yaklafl>k %75). Otosomal resesif kal>t>m fleklinin
oldu¤u iddia edilmifltir
nefrik blasteman>n eriflkin renal parankime tam
farkl>laflmas> için bir üreteral tomurcu¤un varl>¤>
ve düzenli dallanmas> gerekir. Bu normalde 5-7.
gebelik haftalar>nda gerçekleflir. Çölomik bofllu-
¤un dorsolateralindeki nefrojenik ridge'in yok-
lu¤u veya Wolff kanal>ndan üreteral tomurcu-
¤un oluflmamas> renal ageneziye yol açar.
Bu iki
faktörden hangisinin daha önemli oldu¤unu söyle-
mek mümkün de¤ildir. Metanefrik blastema olma-
dan böbre¤in oluflamayaca¤> kesindir fakat primi-
tif böbre¤in geliflmesi için de üreteral tomurcu¤a
ve onun düzenli geliflimine de ihtiyaç vard>r. Etki-
lenen bireylerin %50'sinden biraz fazlas>nda tam
üreteral atrezi gözlenir. Mezonefrik kanal yap>lar>-
n>n mesane taban>yla birleflememesi nedeni ile tri-
gon varsa bile, az geliflmifltir. Mesane, e¤er olufl-
Böbrek, Kalis, Pelvis Renalis ve
Üreter Anomalileri
Dr. Tarkan Soygür
Çocuk Ürolojisi
B Ö L Ü M
8
321