background image
Böbrekler bütün vücut kitlesinin %l`inden az>-
n> oluflturmakla birlikte kalp debisinin %20'sini
yani beflte birini al>rlar. Bu 70 kg a¤>rl>¤>ndaki bir
insan için 1200 ml/dak. demektir. Böbre¤e gelen
kan>n bas>nc> arteria renaliste 100 mmHg kadar-
d>r. Bu bas>nç glomerül düzeyinde aorta abdomi-
nalisteki bas>nc>n %60'>na kadar düfler. Yani orta-
lama 120 mmHg olan kan bas>nc> glomerül düze-
yinde 70 mmHg kadard>r. (Resim 3.1)
Afferent arteriolden glomerülün kapiller yata¤>-
na akan kan, efferent arteriolle glomerülü terke-
derken burada bir dirençle karfl>lafl>r. Çap> affe-
rent arteriole göre daha ince olan efferent arterio-
lün bu kan ak>m>na gösterdi¤i direnç glomerül ka-
piller a¤>n> bir yüksek bas>nç yata¤> haline dönüfl-
türür ve glomerüler f>ltrasyonda önemli bir rol oy-
nar. Di¤er taraftan peritübüler kapiller yata¤>nda
bas>nç süratle düflerek 10-13 mmHg'ya kadar
iner. Bunun sonucu peritübüler kapiller a¤ düflük
bas>nç yata¤>n> oluflturur. (Resim 3.1) Bunun so-
nucunda; glomerüler ortalama 70 mmHg bas>nç
alt>nda görev yaparak s>v>n>n h>zl> filtrayonuna ne-
den olmakta, peritübüler kapiller sistem ise düflük
bas>nç alt>nda fonksiyon görerek plazman>n yük-
sek osmotik bas>nc> nedeniyle s>v>n>n h>zla reab-
sorpsiyonunu sa¤lamaktad>r.
Di¤er taraftan genel anlam>yla kan bas>nc> de-
¤ifliklikleri karfl>s>nda böbreklerin bir "otoregülas-
yon mekanizmas>" vard>r. Kan bas>nc>n>n 80-180
mmHg aras>nda de¤iflmesinde bile renal kan ak>m>
ve glomerüler filtrasyon de¤ifliklikleri %10'un al-
t>nda kal>r. Bu olay son derece önemlidir ve tüm
organlarda buna benzer bir otoregülasyon meka-
nizmas> bulunmakla birlikte bu olay en etkin fle-
kilde beyin ve böbreklerde görülmektedir.
n Oluflum Mekanizmas>
n oluflumu böbre¤in en önemli fonksiyonu-
dur. idrar, glomerüler filtrasyon, tübüler reab-
sorpsiyon
ve tübüler sekresyon sonucu oluflur.
Glomerüler Filtrasyon ve Ölçüm Yollar>
Glomerüler filtrasyonu sa¤layan ana faktör glome-
rül kapiller yuma¤> içindeki hidrostatik bas>nçt>r.
Bu bas>nç daha önce de belirtildi¤i gibi 70 mmHg
kadard>r. Plazmadaki flekilli elemanlar ile molekül
a¤>rl>¤> 70.000'in üzerinde bulunan proteinler d>-
fl>nda bütün maddeler bu bas>nç etkisiyle Bowman
kapsülüne geçmeye çal>fl>r. Fakat buna karfl> du-
ran güçler vard>r. Bu da plazmada bulanan prote-
inlerin onkotik bas>nc> (25-30 mmHg) ile Bowman
kapsülü içindeki hidrostatik bas>nç (10-15
mmHg)'t>r. Aradaki fark olan yaklafl>k 30 mmHg'l>k
bas>nç efektif filtrasyon bas>nc>n> oluflturur.
EFB = HB - (OB + EFB = 70 - (25 + 15)
30 mmHg
Glomerülden Bowman kapsülüne geçen s>v>
içinde proteinler bulunmad>¤>ndan bu s>v>n>n on-
kotik bas>nc> s>f>r olarak kabul edilir. Sistemik ba-
s>nç 70 mmHg'nm alt>na inerse efektif filtrasyon
Temel Üroloji
28
kortikal glomerül
Korteks
Medulla
kapiller a¤
Jukstamedüller
glomerül
Arkuat arter
Arkuat ven
kapiller uzant>lar
Piramidin
tepesi
Resim 3.2
I
Kortikal ve jukstameduller nefronlar.
Kapiller endotel hücresi
Bazal membran
Epitel hücresi
F
PLAZMA
Fenestra
Yar>k-por
Resim 3.3
I
Glomerüler membran>n fonksiyonel yap>s>.