background image
di¤er yandan da daha aç>k sitoplazmal> spermato-
gonium Ap'leri (pale spermatogonium) oluflturur.
Sg Ap'ler pubertede FSH ve LH'n>n etkileriyle Sg
B'ye dönüflürler. Puberte öncesinde seminifer tu-
bülilerin lümenleri henüz oluflmam>flt>r ve imma-
tür Sertoli hücreleri ile bunlar>n aras>nda yerlefl-
mifl spermatogoniumlar bulunur. Sertoli hücreleri
aras>nda henüz özel ba¤lant> kompleksleri gelifl-
memifltir. Puberte ile birlikte gonadotropik hor-
monlar>n uyar>lar> bafllay>nca germ hücreleri baza-
le do¤ru yer de¤ifltirirler ve olgun spermatogoni-
umlar> yapmaya bafllarlar (Resim 24.2). Sertoli
hücrelerinde ise nukleus bazale kayar ve hücreler
aras> ba¤lant> kompleksleri geliflir.
Sg B'ler mitoz ile ço¤alarak preleptoten sperma-
tositleri verirler. Bu hücreler tubuli seminiferlerin
bazal kompart>man>nda ve bazal membrana yak>n
yerleflmifllerdir. DNA duplikasyonu yaparlar. Serto-
li hücreleri aras>ndan lumene do¤ru ilerlerler. Bu
ilerleyiflleri kan testis bariyerine uygun flekilde
olur. Spermatositler bu s>rada leptoten ve arkas>n-
dan zigoten dönemine girer. Ayn> zamanda, efllefl-
mifl kromozomlar aras>nda genetik sinapslar mey-
dana gelir. Pakiten döneminde genetik materyal de-
¤iflimi devam eder ve arkas>ndan hücre uzun bir
diploten safhas>na girer. Daha sonra eflleflmifl kro-
mozomlar ayr>l>r. Kromozomlar>n metafaz pla¤>nda
toplanmalar>n>n ard>ndan I. metafaz ve s>rayla ano-
faz ve telofaz safhalar> geliflir. Neticede sekonder
spermatositler meydana gelir. Art>k bu hücreler
haploid (23n) say>da kromozom içermektedirler.
Yeni bir DNA sentezi olmadan II. mayoz bölünmeye
girerler ve genç spermatidler oluflur. Spermatidler
olgun spermatozoa oluflana kadar bir tak>m morfo-
lojik ve biyokimyasal de¤ifliklikler geçirirler. Sper-
matidlerin olgun sperm hücresi olan spermatozoa-
ya baflkalaflma ve bu s>rada geçirdikleri morfobiyo-
lojik de¤iflikliklere spermiyogenez denir. Bu s>rada
meydana gelen olaylar flunlard>r:
·
Nukeus kondanse olur ve DNA yap>s>ndaki his-
ton proteinleri yerine daha stabil olan protamin
proteinleri geçer. Fertilizasyondan sonra tekrar
histonlar yerleflir.
·
Golgi kompleksi farkl>laflarak akrozom bafll>¤>-
n> oluflturur. Akrozom içinde, oosit etraf>ndaki
tabakalar> geçmeye yarayan akrozomal enzim-
leri salg>layan granüller bulunur.
·
Sentriol nukleusun taban>nda lokalize olarak,
kuyru¤u oluflturacak aksial filamenleri meyda-
na getirir.
·
Sitoplazmada azalma olur ve kuyru¤a do¤ru
kayarak rezidü cisim fleklinde d>flar> at>l>r. Si-
toplazma fazlal>¤> Sertoli hücrelerince absorebe
edilir ya da epididimlerde at>l>r.
·
Kuyru¤un bafl ile birleflti¤i orta parças>nda mi-
tokondri yerleflir ve sirküler olarak bu segmen-
ti sarar.
·
Sertoli hücreleri içinde olgunlaflan spermatozo-
a aktif olarak lümen içine at>l>r. Bu olaya sper-
miasyon ad> verilir.
Olgun sperm hücresi, yani spermatozoa, yakla-
fl>k 60 mikron boyunda olup, bafl, boyun, orta par-
ça ve kuyruk k>s>mlar>ndan oluflur (Resim 24.3).
Oval ve yass> olan bafl k>sm> 4,5 x 3 mikron boyu-
tundad>r. Bafl>n büyük k>sm>m nukleus kaplar.
Bafl>n 2/3 ön k>sm> akrozom denen bir k>l>f ile ör-
tülmüfltür. Akrozomun d>fl ve iç olmak üzere iki ta-
bakas> vard>r. En d>flta plazma membran> bulu-
nur. Spermatozoa ovuma yaklaflt>¤>nda plazma
membran> ile d>fl akrozom k>l>f> birleflir ve d>flar>
aç>larak içindeki enzimleri ortama salar (Akrozom
reaksiyonu). Bu enzimler ovumun etraf>n> saran
hücre tabakalar>n> ve zarlar> eritmeye yarar. Ku-
mulus ooforusu eriten hyaluronidaz, korona ra-
Temel Üroloji
1038
Resim 24.2
I
Seminifer tubüllerin ince yap>s> ve spermatogenez.
(www.tiscali.co.uk/lifestyle/healthfitness/menshealth/ part1_3-1.html.
Uzam>fl spermatidler
Spermatid
Sekonder spermatosit
Primer spermatosit
Spermatogonlum
Bazal membran
Kapillerler
Resim 24.3
I
Spermaozoan>n flematik görünümü.
Akrozom (anterior)
Bafl
Posterior ring
Orta-parça (mitokondri)
Annulus
Esas-parça (aksomen)
Akrozom (ekvatoryal segment)
Post-akrozom
Fibröz k>l>f