I.
W
A. Patogenez. Wilson hastal>¤> tedavi edilebilir, genetik bir hastal>kt>r. Metabolik defekt;
bak>r>n karaci¤erde, beyinde (özellikle bazal ganglionlarda), kornea ve böbreklerde progresif
olarak birikmesine ve ciddi geri dönüflümsüz fonksiyon bozuklu¤una yol açar. Tedavi edil-
mezse, bu hastal>k ölümcüldür, ama erken tan> ve tedavi ile klinik belirtiler önlenebilir ve ge-
riye dönebilir.
Wilson hastal>¤> otozomal resessif bir hastal>kt>r. Anormal gen, dünyada 1/200 oran>nda
heterozigot, 1/30.000 homozigot olarak bulunur. Genetik defekt, eritrosit esteraz lokusuna
yak>n 13. kromozomdad>r. Hastalar>n %95'inde, kanda bak>r> tafl>yan bafll>ca protein olan se-
ruloplazmin, yetersiz veya yoktur. Bu yetersizlik 3. kromozomda bulunan seruloplazmin ge-
ninin transkripsiyonundaki azalmaya ba¤l>d>r
B. Bak>r metabolizmas>
1.
Karaci¤erde bak>r yo¤unlu¤u. Yenido¤an karaci¤eri eriflkin karaci¤erinden 6-8
kat fazla bak>r içerir. r konsantrasyonu 30 mg/g.'a
azal>r. Bundan sonra, bak>r>n ba¤>rsaklardan emilimi, tafl>nmas>, plazma ve doku bak>r>
ile iliflkili proteinlerin sentezi ve vücuttan bak>r>n safraya at>l>m> aras>ndaki düzenleme
ile, tüm yaflam boyunca, karaci¤er bak>r yo¤unlu¤u sabit olarak devam eder.
2.
Emilim ve at>l>m. Diyetle al>nan ortalama 2-5 mg bak>r>n, yaklafl>k %50'i proksimal
ince ba¤>rsaklardan emilir ve hemen tamam> albümine ba¤lan>r. Bak>r>n hepsi karaci¤er
taraf>ndan al>n>r ya sitokrom oksidaz ve seruloplazmin gibi özel bak>r proteinlerine ba¤-
lan>r ya da safraya at>l>madan önce lizozomlara girer. Karaci¤erden bak>r>n uzaklaflt>r>l-
mas> için iki ana yol vard>r.
a.
Bak>r içeren seruloplazmin sentezi ve bunun dolafl>ma sal>nmas>
b. Günde 1.5 mg bak>r safraya at>l>r. Bu, bak>r>n vücuttan uzaklaflt>r>lmas>nda bafll>ca
yoldur.
3.
Wilson hastal>¤>nda görülen bak>r fazlal>¤>, safraya at>l>m>ndaki azalmaya ba¤-
l>d>r, bak>r>n emiliminde artma yoktur. Hepatositlerde bak>r>n toplanmas>na yol açan de-
fekt, hepatositlerde 13. kromozomda bulunan Wilson geni (ATP7B) genindeki mutas-
yonlara ba¤l>d>r. ATP7b geni karaci¤er, böbrek ve plasentada bulunan cation-transpor-
ting P-type adenozin trifosfataz> kodlar. ATP7b mutasyonlar> karaci¤erden safraya bak>r
at>lmas>n> bozar ve hepatositlerde bak>r katyonu birikimine neden olur. ATP7b proteini
primer olarak bak>r>n safraya at>ld>¤> ve seruloplazmine uygun bak>r>n ba¤land>¤> trans-
Golgi de bulunur. Fonksiyonel ATP7b eksikli¤i bak>r>n serüloplazmine korpore olmas>-
n> limitler. Ba¤lanma için bak>r olmay>nca, Wilson hastal>¤>n>n temel bulgusu olan, do-
lafl>mda seruloplazmin düzeyleri azal>r.
421
55
KRON
HASTALIKLARI