background image
L
aboratuar testleri karaci¤er hastal>klar>n>n tan>s>nda ve karaci¤er fonksiyon bozuklu¤unun yap>s>
ve boyutu hakk>nda önemli rol üstlenir. Karaci¤er hastal>¤>n>n tan>s> için spesifik bir test yoktur. Bu-
nunla birlikte, klinik takipte karaci¤er fizyolojisini de¤erlendirmek için zamanla yap>lan birçok test ve
bunun klinik bulgular ile yorumu, karaci¤er fonksiyon bozuklu¤unun tan>s>, prognozu ve takibinde
yard>mc> olur. Karaci¤er hastal>¤>n>n tan>s>nda en gerekli olan testler üç grupta toplanabilir. Bun-
lar karaci¤erde a) karaci¤er hücre nekroz ve inflamasyonu, b) karaci¤erin sentetik
fonksiyonu, c) intra ve ekstra hepatik biliyer t>kanma veya karaci¤er içinde infiltras-
yon ya da her ikisi hakk>nda bilgi veren testlerdir.
I.
Hepatosellüler hasar ve nekroz belirleyicisi olan enzimler
A. Serum enzimleri. Transaminaz veya aminotransferazlar amino gruplar>n>n alfa-amino
asitten alfa-ketoaside transferini katalize eden enzimlerdir. Karaci¤er hastal>klar>n>n de¤er-
lendirilmesinde aktivitesi en s>k ölçülen iki enzim serum glutamik-oksaloasetik
transaminaz (SGOT) veya aspartat aminotransferaz (AST) ve serum gluta-
mik-piruvik transaminaz (SGPT) veya alanin aminotransferaz enzimleridir.
ALT ve AST'nin her ikisi de kofaktör olarak piridoksal-5'-fosfat gerektirir. Karaci¤er, iske-
let ve kalp kas>, böbrek, beyin, pankreas, akci¤er, lökosit ve eritrositte bulunurlar. Yüksek
konsantrasyonda ALT sadece karaci¤erde bulunur.
Her iki enzim normalde serumda bulunur. Normal de¤er 40 U/L alt>ndad>r. Transami-
nazlardan zengin dokularda hasar veya y>k>m oldu¤unda enzimler dolafl>ma kar>fl>r. Serum
aktivitesindeki art>fl, enzimin dolafl>ma girme ve terketme relatif h>z>n> yans>t>r.
Serum transaminazlar> karaci¤er hücre hasar>n>n duyarl> göstergeleridir. SGPT veya
ALT sitozolik enzim, SGOT veya AST ise hem sitozolik hem de mikrozomal enzimdir. Bu
enzimlerin serum aktivitesi viral, ilaç, toksin, metastatik karsinom, kalp yetmezli¤i, granü-
lomatöz hastal>k ve alkolik karaci¤er hastal>¤> gibi karaci¤er hücre hasar> olan durumlarda
artar. Transaminazlarda ani yükselifl ataklar> veya sürekli yükseklik hepatik inflamasyon ve
nekrozun tekrarlad>¤>n> gösterir. Bu nedenle, enzimlerin tekrarlayan izlemi karaci¤er has-
tal>¤>n>n klinik aktivitesini yans>t>r.
Sar>l>kl> bir hastada 300- 400 U/L'den yüksek de¤erler daima akut hepatosellüler hasa-
r> gösterir. Ekstrahepatik t>kanma serum transaminazlar>nda çok fazla yükselmeye neden
olmaz. Sar>l>kl> bir hastada 300 U/L'den düflük de¤erler tan> koydurucu de¤ildir ve akut ve-
ya kronik hepatosellüler hasarda oldu¤u gibi t>kanma sar>l>¤>nda da görülebilir. Laboratu-
var olarak 1000 U/L yi aflan yükseklikler viral hepatit, akut toksik veya ilaca ba¤l> karaci-
¤er hasar>, uzam>fl hipotansiyon ve akut koledok t>kanmas> durumlar>nda gözlenir.
Alkolik karaci¤er hastal>¤> tan>s>nda SGOT/SGPT oran> çok faydal>d>r. Bu hastalarda
SGOT/SGPT oran> 2'den fazlad>r. Alkolik karaci¤er hastal>¤> olanlarda karaci¤erde aminot-
ransferazlar>n, özellikle de ALT sentezi için gerekli enzim piridoksal-5'-fosfat eksikli¤i var-
d>r.
335
48
SARILIK VE KARAC
LABORATUAR TESTLER
YORUMU