background image
E
kzokrin pankreas kanser, pankreas>n bütün kanserlerinin %95'ini oluflturur. Ekzokrin pan-
kreas kanserlerinin %75 ile %95 aras>nda duktal epitelden köken al>r. Asiner hücreli kanser, büyük
hücreli karsinoma, adenoskuamoz kanser, müsinöz karsinom, kistadenokarsinom, papiller kistik tü-
mör, müsinöz duktal ektazi, intraduktal papiller neoplazm, fibrosarkom, leiomyosarkom ve lenfoma
gibi di¤er maligniteler daha seyrek görülürler ve ekzokrin tümörlerin %10'undan daha az>n> oluflturur-
lar.
Pankreas>n adac>k hücre tümörleri, adenokarsinomalar>n yaklafl>k %5'ini oluflturur. Bu tü-
mörler kendilerini ço¤unlukla salg>lad>klar> hormonlar ile ortaya ç>kabilirler. Gastrin, insülin, gluka-
gon, vazoaktif intestinal polipeptid (VIP), pankreas polipeptid (PIP), nörotensin ve somatostatin sal-
g>layan bu tümörler tek bafl>na veya multipl neoplazm sendromunun bir parças> olarak ortaya ç>kabi-
lir.
I.
PANKRESIN ADENOKARSA. Epidemiyoloji. Pankreas kanserlerinin görülme s>kl>¤>, bat> ülkelerinde yüz binde 9-10
dur. Erkeklerde kansere ba¤l> ölümlerin en s>k görülen 4. s>radaki kanser (akci¤er, kolon,
prostatdan sonra), kad>nlarda ise 5. s>radaki kanser (meme, kolon, akci¤er, over) türüdür.
Her yafl grubunda görülmekle birlikte en s>k 6. ve 8. dekatlarda görülür. Erkeklerde, kad>n-
lardan (1,3/1) ve zencilerde beyazlara oranla (zencilerde insidans 15.2/100.000) ve Yahudi-
lerde daha s>k görülmektedir.
Son 30 y>lda pankreas kanserinin görülme s>kl>¤> artm>flt>r. Çeflitli maddeler olas> etyo-
lojik faktör olarak sorumlu tutulmufltur. Pankreas kanseri riski sigara içimi ile 1,5 kat art-
maktad>r. <çilen sigara say>s> artt>kça risk de artmaktad>r ve artm>fl risk sigaran>n b>rak>lma-
s>ndan 10-15 y>l sonra azalmaktad>r.
Ya¤dan zengin diyet, k>rm>z> et veya her ikisinden risk faktörü olarak söz edilmektedir.
Sebze ve meyve a¤>rl>kl> diyet, keratenoidler ve selenyumdan zengin diyet ise pankreas kan-
serine karfl> koruyucu gibi görünmektedir. Di¤er risk faktörleri aras>nda peptik ülser cerrahi-
si öyküsü (parsiyel gastrektomi), muhtemelen kolesistokinin sekresyonunun artt>r>c> etkisi
nedeniyle kolesistektomi, diabetes mellitus, kronik pankreatit (daha çok herediter ve tropi-
kal tipler) ve gazolin derivelerine, 2- naftilamin ve benzidine uzun süreli maruziyet bulun-
maktad>r. Alkol ve kahve kullan>m>n>n pankreas kanseri geliflimi ile iliflkili oldu¤unu oldu-
¤unu gösteren kesin veriler bulunmamaktad>r.
B. Patofizyoloji: Pankreas adenokanseri, pankreasta dezmoplastik reaksiyonla birlikte
olan fibrotik kitleler oluflturur. Lezyonlar>n %70'i pankreas bafl>nda, di¤erleri ise kuyruk ve
gövde k>sm>nda lokalizedir. Tümör kendi bafl>na belirti vermeyebilir. Ancak mezenteri bu-
lunmayan retroperitoneal bir organ olan pankreas porta hepatis, ortak safra kanal>, duedo-
num, mide, kolonla komfluluk içinde bulundu¤u için bu organlara bas> yaparak veya penet-
re olarak belirtilere neden olabilirler.
Pankreas kanseri yayg>n metastaz yapar. Direk yay>l>m ile lokal olarak, lenfatik veya vas-
küler kanallar yoluyla da uzak bölgelere metastaz yapabilir. Ayn> zamanda sinirleri ve özel-
likle de çöliak ve mezenterik pleksuslar> tutabilir. Ekstralenfatik metastazlar>n en s>k görül-
326
47
PANKREAS KANSER<, AMPULLA KANSER<,
KNÖROENDOKR