background image
I.
ÖZOFAGUS
A. Anatomi
1.
Özofagus krikoid k>k>rdak hizas>nda farinksten mide kardia hizas>na kadar uzanan 25
cm. uzunlu¤unda (kesici difllerden itibaren 40 cm.) müsküler bir tüptür. Diyafragman>n
sol krusunu delerek geçer ve intraabdominal parças>n>n uzunlu¤u yaklafl>k 1.5 cm. uzun-
lu¤undad>r.
2.
Özofagus mukozas> nonkeratinize yass> epitel, bazal tabakaya parmaks> ç>k>nt>lar
fleklinde uzanan lamina propria ve özofagusun üst k>sm>nda daha seyrek ve ince bir ta-
baka halinde olan, gastroözofageal bileflke hizas>nda ise daha kal>n olan muskularis mu-
koza tabakalar>ndan oluflur.
3.
Submukoza ba¤ dokusu a¤> içinde mukus bezleri ve yo¤un bir lenfatik pleksus içerir.
4.
Submukoza ve muskularis propria aras>nda Auerbach pleksusundan gelen sekonder
nöronlar>n gövdeleri bulunur.
5.
Özofagusun ana kas tabakas> olan muskularis propria içte sirküler, d>flta ise longitidünal
tabakalardan oluflur. Üst k>s>mda çizgili kas yap>s>ndad>r. Orta k>s>mda düz kaslara ka-
demeli bir geçifl vard>r. Alttaki üçte birlik k>s>mda bu her iki kas tabakas> tümüyle düz
kaslardan oluflur.
6.
Kas tabakalar> aras>nda miyenterik pleksus sekonder nöronlar>n hücre gövdelerini
içerir.
7.
Özofagusun bir seroza tabakas> yoktur.
8.
Alt özofagus sfinkteri. Özofagusun distal 3-4 cm'lik bölümü asimetrik olarak art-
m>fl istirahat bas>nc>na sahip bir alan içerir. Alt özofagus sfinkteri (AÖS) olarak adland>-
r>lan bu alan hemen yak>n>ndaki özofagus düz kaslar>ndan farkl> bir fizyolojik ve farma-
kolojik özelli¤e sahiptir. Bazal AÖS bas>nc> intragastrik bas>nçtan normalde 10-25
mmHg daha yüksektir ve yutkunma haraketi ile aniden (1-2 saniye içinde) düfler. AÖS
bas>nc>n>n kontrolü yeterli anlafl>lamam>flt>r; ancak, nöronal, hormonal ve nörojenik ak-
tiviteler aras>ndaki karmafl>k bir etkileflimin bulundu¤u düflünülmektedir.
B. Özofagus fonksiyonunun fizyolojisi. Özofagusun görevi besin ve sekresyonlar>n
a¤>zdan mideye geçiflinin sa¤lanmas>d>r. Koordinasyon halindeki bu süreç yer çekimi etkisin-
den ba¤>ms>z olarak ifllemektedir.
1.
Yutkunma bir s>v> veya kat> lokman>n dil ile a¤z>n arkas>na farinks içine itilmesiyle
bafllar. Fariksin hemen alt>nda bulunan üst özofagus sfinkteri (ÜÖS), yani krikofaringe-
us, gevfleyerek lokman>n üst özofagusa geçmesine izin verir. Yutmaya cevap olarak
özofagusun gövdesinde düzenli, ilerleyici bir kontraksiyon (primer peristaltizm) ortaya
ç>kar ve lokmay> özofagus alt bölümüne do¤ru iter. Özofagus lokma ile gerildi¤inde (re-
gurjitasyonda oldu¤u gibi) sekonder peristaltik kontraksiyonlar bafllar. Lokma özofagus
alt bölümüne ulafl>nca AÖS gevfleyerek lokman>n mideye geçifline izin verir.
2.
Üst özofagus sfinkterinin gevflemesi ve üst özofagusta peristaltizm is-
temli yutma eylemi ile bafllar, beyin sap>ndaki yutma merkezi ve beflinci, yedinci, doku-
zuncu, onuncu, onbirinci ve onikinci kafa çiftleri ile kontrol edilir. Bu sinirler lokman>n
hipofarinkse geçiflini, epiglotun kapanmas>n>, ÜÖS nin kapanmas>n> ve üst özofagustaki
138
21
D