background image
G
astrointestinal (GI) traktusun vasküler hastal>klar>, tipik olarak kar>n a¤r>s> ve/veya kanama ile
kendini gösterir. deni olabilen baz> hastal>klardan 14. ve 44. bölümlerde bahsedilmifl olup bu bölümde daha detayl> tar-
t>fl>lacakt>r.
I.
MEZENTERolup, gelip geçici yemek sonras> abdominal anjinadan mezenterik damar>n akut t>kan>kl>¤>n>n ne-
den oldu¤u ciddi a¤r>ya kadar de¤iflir. Orta derecede semptomatik vasküler yetmezli¤i olan has-
talar>n oldukça iyi görünmelerine karfl>n mezenterik arterin akut t>kan>kl>¤> çok a¤>r bir tablo or-
taya ç>karabilir. Mezenterik damar>n trombüs veya emboli ile t>kanmas> dramatik olup, patogene-
zini anlamak kolayd>r. Bununla birlikte, t>kay>c> olmayan (nonokluziv) mezenterik vasküler has-
tal>¤>n tan>s> da zor olmay>p, t>kay>c> (okluziv) tipten daha fazla say>da hastada gözlenir. Nonok-
luziv mezenterik vasküler hastal>k, yemekten sonra intestinal anjina ile sonuçlanan mezenterik
kan ak>m>nda artma gereksinimi ve kalp yetmezli¤i veya kardiak aritmi ata¤> s>ras>nda kan ak>-
m>ndaki azalma gibi baz> durumlarda yetersiz perfüzyon nedeniyle ortaya ç>k>p kanama ve abdo-
minal a¤r> ile sonuçlan>r. Ba¤>rsa¤>n vasküler hastal>klar> yafll> insanlarda daha s>kt>r ve yafll> po-
pülasyon artt>¤> için bu rahats>zl>klar daha s>k gözlenir hale gelmektedir.
A. m. Mide ve ba¤>rsaklar, çöliak aks, superior mezenterik arter ve inferior
mezenterik arter olmak üzere üç arter yoluyla beslenir. Barsaklar, bu üç splanknik arter yo-
luyla istirahat halinde kalp debisinin yaklafl>k %30'unu al>r. Arteriae rectae ad> verilen
küçük damarlar ince barsaklarda intestinal arkuslar>n terminal dallar>ndan, kolonda marjinal
arterden ç>kar ve zengin submukozal pleksusu oluflturmak üzere barsa¤>n musküler tabaka-
s>na girer. kan arterioller villuslar> beslerler. Santral
arteriol her bir villusu boylu boyunca kateder ve villusun üst bölümünde kapiller a¤> olufltur-
mak üzere dallar verir. Kapiller a¤ santral arteriole paralel seyreden venüller taraf>ndan dre-
ne edilir. Oksijen villus boyunca arteriyel taraftan venöz tarafa direkt olarak diffüze olur ve
oluflan ters ak>m mekanizmas> ile villusun tepesinde oksijen tükenmifl olur. Bu flant kan ak>-
m>n>n azald>¤> durumlarda daha da belirginleflir. Bununla birlikte, intestinal iskeminin ilk
olarak villusun tepesindeki hasar ile ortaya ç>kt>¤> ve bunu takiben bakteriye karfl> engelin
kalkmas> ile mukozan>n bakteri invasyonuna haz>r hale geldi¤i aç>klanabilir. Kolonda da ar-
teriollerin ve venüllerin seyri benzer olup mukozal yüzeyde iskemiye yatk>nl>k olufltururlar.
B. T>kay>c> (okluziv) hastal>k
1.
Patofizyoloji. Çöliak aks, superior mezenterik arter veya inferior mezenterik arterin
veya onlar>n dallar>n>n t>kanmas> trombüs veya emboli sonucu olabilir ve bu da akut in-
testinal iskemi ile sonuçlan>r. Keza, dissekan aort anevrizmas> bir veya daha fazla mezen-
terik damar>n t>kanmas>na neden olabilir. E¤er kollateral dolafl>m yetersiz ise barsak is-
kemik hale gelir ve hasta ciddi kar>n a¤r>s> duyar. Arteriyel trombozisin en s>k nedeni,
aterosklerotik damar hastal>¤>d>r. Emboli, akut myokard infarktüsü, ventriküler anevriz-
ma, atrial fibrilasyon, kalp kapak hastal>¤> veya bakteriyel endokardit ile birlikte olabilir.
38
BA/IRSA/IN VASKÜLER HASTALI/I
263