gastro Page 30

eptik ülser hastal>¤> (PÜH), üst gastrointestinal sistemin asit ve pepsin etkisine ba¤l> bir has-

tal>¤>d>r. Sadece bu faktörlerin kendisi hasar oluflturmaz, ayn> zamanda di¤er faktörlerin bafllatt>¤> ha-
sar> da art>r>r. Peptik ülser hastal>¤>n>n spektrumu genifltir. Tan>mlanamayan mukozal hasar, eritem,
erozyon ve aç>k ülserleri içerir. Hastal>¤>n objektif bulgular> ile semptomlar>n fliddeti aras>ndaki iliflki
zay>ft>r. Büyük ülseri olan baz> hastalar asemptomatik iken, peptik ülser hastal>¤>n> düflündüren a¤r>-
s> olan baz> hastalarda mukozal hasar yoktur.

PATOGENEZ. Gastroduodenal mukozal hasar, mukozada hasar oluflturan faktörlerle, mukozay>
koruyan faktörler aras>ndaki dengenin bozulmas>ndan kaynaklan>r (fiekil 24-1). Hasar oluflturan
faktörler artabilir veya koruyucu faktörlerin yetersizli¤inde, hasar oluflturan faktörler bask>n hale
gelebilir. Son y>llarda üst gastrointestinal sistemin koruyucu mukozas> ve hasar mekanizmas> ile
ilgili birçok yeni bilgi edinmemize ra¤men hala niçin farkl> ülserler geliflti¤ini, niçin bir kiflide
peptik hastal>k geliflirken di¤erinde geliflmedi¤ini bilmiyoruz.
A. Hasar oluflturan faktörler. Üst gastrointestinal sistem mukozas>n>n, hasar oluflturan çe-

flitli faktörlerden ve durumlardan etkilendi¤i düflünülür. Endojen faktörler asit, pepsin, safra
asitleri ve di¤er ince barsak içeri¤inden oluflur. Ekzojen faktörler ise etanol, aspirin, di¤er
nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar ve Helicobacter pylori infeksiyonudur.

Gastrik asit benign peptik hasar>n meydana gelmesindeki esas nedendir. pH düzeyinin

1-2 olmas> pepsin aktivitesini en yüksek düzeyde tutar. Ayr>ca aspirin, di¤er nonsteroidal an-
tiinflamatuvar ilaçlar ve safra asitlerinin oluflturdu¤u mukozal hasar asit varl>¤>nda artar. Di-
¤er taraftan etanol, asit olsa da olmasa da, mukozal hasar oluflturur. Kortikosteroidler, sigara
içmek, psikolojik ve fizyolojik stresler baz> insanlarda sebebi tam olarak anlafl>lamayan bir
mekanizmayla mukozal hasar> art>r>r veya kolaylaflt>r>r.

B. Koruyucu faktörler. Mukozay> hasardan korumak için birkaç mekanizma birlikte çal>fl>r

(Tablo 24-1).
1.

Kavramlar
a.

Gastrik mukozal bariyer. 1960'lar>n ilk y>llar>nda Hoace Davenport, gastrik
mukozan>n H iyonlar>n>n (H

) geri diffüzyonunu engelleme kapasitesi olarak tan>m-

lad>¤> gastrik mukozal bariyer kavram>n> ortaya atm>flt>r. Bu tan>m gastrik lümen
içindeki yüksek konsantrasyonda hidroklorik asit için de geçerlidir. Aspirin gibi ha-
sar oluflturan bir faktör taraf>ndan mukozal bariyer y>k>ld>¤>nda H

h>zl> bir flekilde

mukozadan geri diffüze olur ve bu durum mukozal hasarla sonuçlan>r.

b. Hücre korunmas>. Son zamanlarda mukozan>n kendisini koruma kabiliyetini

aç>klamak için hücrenin korunmas> ile ilgili görüfller gelifltirilmifltir. Hücrenin ko-
runmas> terimi sitoproteksiyon, hücrelerin sadece kendisini korumas> anlam>na gel-
mez; ayn> zamanda hasara karfl> mukozan>n daha derin tabakalar>n>n da korunmas>
demektir. Andre Robert klasik deneyimleri ile, hücre korunmas> olay>n> aç>klam>fl-
t>r: Bu çal>flmalarda rat midesine %100'lük etanol verildi¤inde büyük hemorajik
erozyonlar geliflti¤i görüldü. Bununla birlikte, ilk olarak %20'lik etanol yavafl yavafl
verildi¤inde bu konsantrasyonda büyük hasara sebep olmad>¤> ve arkas>ndan
%100'lük etanol verildi¤inde hemorajik erozyonlar>n geliflmedi¤i dikkati çekti. So-
nuç olarak hasar oluflturan faktörlerle ilk olarak düflük konsantrasyonda karfl>lafl>l-

156

PEPT