background image
I.
ANATOM< VE FA. Safra yollar> biliyer duktüllere boflalan hepatosit kanalikülünde bafllar. Daha büyük kanal-
lar porta hepatiste ortak hepatik kanala (OHK) boflalan sa¤ ve sol hepatik kanallarla birleflir.
Sistik kanal ortak hepatik kanalla birleflerek koledok kanal>n> (ortak safra kanal>) oluflturur.
Koledok genellikle 8 cm uzunlukta 0.5-0.9 cm çaptad>r. Koledok duodenum ilk k>sm>n>n ar-
kas>nda, pankreas>n bafl k>sm>ndan geçerek duodenumun ikinci k>tas>nda ampulla Vateri'ye
boflal>r. Pankreas kanal> ampullaya boflalmadan önce distalde koledok ile birleflebilir.
B. Safra kesesi, armut fleklinde ve geniflleyen, 30-50 mL kapasiteli, 4x8 cm büyüklükte, sa¤
ve sol hepatik loblar> ay>ran karaci¤er visceral yüzeyindeki çukurda yerleflen bir organd>r.
Akut inflamasyon ile gerildi¤inde, safra kesesi fundusu dokuz ve onuncu kostalar>n k>k>rda-
¤>na komflu sa¤ üst kadranda abdominal duvar>n ön k>sm>yla yak>n temasla Murphy belirti-
sine yol açar. Arkada safra kesesi kolonun hepatik fleksuras> ve duodenumun ilk ve ikinci k>-
s>mlar>na komfludur. Böylelikle safra kesesinin inflamasyonunun artmas> ile bu içi bofl organ-
lara spontan fistüller oluflabilmektedir.
C. Safra ak>m>. Safra, hepatositler taraf>ndan yap>l>r (günde 600 mL), su, elektrolitler, safra
tuzlar>, kolesterol, fosfolipidler, bilirübin ve di¤er organik maddeleri içerir. Safra kesesi açken
safray> depolar ve konsantre eder. Yaklafl>k su ve elektrolitlerin %90'> safra kesesi epiteli tara-
f>ndan resorbe edilir, sonuçta safra organik maddelerden zenginleflir. Safran>n bu yo¤unlafl-
maya e¤ilimli olmas>n>n safra tafl> oluflumunda rol oynad>¤> düflünülmektedir.
II. Safra tafl> hastal>¤>, Amerika Birleflik Devletleri'nde (ABD) bafll>ca sa¤l>k sorunlar>ndan biri-
dir. Eriflkin Amerikal>lar>n yaklafl>k %20'sini etkiler. Safra tafl> kolesterol, polimerize bilirübin, saf-
ra pigmentleri, kalsiyum tuzlar> ve protein gibi erimeyen safra ö¤elerinin çökelmesi ile oluflmak-
tad>r. Safra tafllar> kolesterol, siyah ve kahverengi pigment tafllar> olarak s>n>fland>r>l-
maktad>r. Kolesterol tafllar> endüstrileflmifl toplumlarda en s>kt>r. Siyah pigment tafllar> kronik he-
molitik bozuklu¤u olan hastalarda meydana gelirken, kahverengi pigment tafllar> safra yollar>nda
impakte olur. Pigment tafllar> uzak do¤uda kolesterol tafllar>ndan daha s>kt>r. Kolesterol tafllar> saf,
genifl (>2.5 cm), soliter veya mikst (>%70 kolesterol), multipl, düzgün yüzeyli ve fasetli olabilir.
Siyah ve kahverengi tafllar %25'den daha az kolesterol içerir, birden fazla ve düzensizdir. Polime-
rize bilirübin ve kalsiyum tuzlar> (bilirübinat, fosfat ve ya¤ asitleri) içerirler. Safra tafllar>n>n tüm
tipleri kalsifiye olabilmektedir. Pigment tafllar>nda kalsifikasyon genellikle santral, kolesterol tafl-
lar>nda ise periferik yerleflimlidir.
A. Pigment tafllar> (siyah ve kahverengi)
1.
Epidemiyoloji. Siyah pigment tafllar> klinik olarak üç önemli durumda daha s>kt>r:
hemoliz, siroz ve yafll>l>k. ABD'de safra tafllar>n>n yaklafl>k %30'u pigment tafllar>d>r (ço-
¤unlukla siyah). d>r ve pigment tafllar> alt> ve yedinci dekatta daha s>k-
t>r. Asya'da safra yollar>n>n Clonorchis sinensis ve Ascaris lumbricoides gibi parazitlerle tu-
tulumu ve safra yolu staz>, yayg>n opium kullan>m>n>n sonucu olarak Oddi sfinkterinin
tekrarlayan ve kronik spazm>, kahverengi pigment tafllar>n>n prevalans>n>n artmas>na
katk>da bulunabilir (yaklafl>k %70).
349
49
SAFRA TAfiLARI