84 — Kutluk Oktay ve Amr M.A. Azim Tablo 7.1.1: Yavafl Dondurulan ‹nsan Olgun Oositleri Referans Oosit Say›s› Kümülüs Kryoprotektan Sa¤kal›m,% Fertilizasyon,% Ayr›lma,% IVF/ICSI PR/Oosit, Chen (1986, 1988) [9,13] van Uem (1997) [14] Al-Hasani (1987) [15] Tucker (1996) [16] Porcu (1997, 1998) [10,17] Porcu (1998) [18] Borini (1998) [19] Tucker (1998) [20] Polack de Fried (1998) [21] Young (1998) [22] Winslow (2001) [23] Quintans (2002) [24] Fosas (2003) [25] Boldt (2003) [26] 50 4 205 81 709 1502 129 241 10 9 324 109 88 90 Partial Yok Partial Yok Yok Yok Yok Yok Yok Yok Yok Yok Yok Yok DMSO DMSO DMSO/PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH PROH 76 100 25 25 56 54 31 31 30 89 68 63 90 74 71 50 56/75 65 63 57 51 51 66 100 81 59 73 59 60 – – 100 90 91 94 74 100 62 95 100 – 85 IVF IVF IVF ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI ICSI 6 25 1 3.7 1.3 1.1 2.3 2.1 0.2 1.1 5.3 5.5 4.6 7.8 DMSO, dimetilsulfoksit; PR, Gebelikler; PROH, 1,2 propanediol. lar› önleyecek bir strateji olarak görülebilir. Ek olarak, bir IVF siklusu s›ras›nda sperm elde edilemedi¤inde eldeki oosit dondurularak saklanabilir. Oositlerin dondurulmas›ndaki potansiyel problemler aras›nda; dondurma-eritmeye ba¤l› olarak zona pellucidan›n sertleflmesi, sitoskeleton hasar›, kortikal granüllerdeki de¤ifliklikler, mayoz i¤i hasar›, poliploidi ve anöploidi insidans›n›n artmas› ve oositlerin partenogenetik aktivasyonu bulunmaktad›r. Baflar›l› bir oosit dondurulmas›n› etkileyecek de¤iflkenler ise oosit kalitesi, matürasyon evresi, kümülüs kitlesinin bulunmas›, kryoprotektan›n tipi ve kryopreservasyon protokolüdür (yavafl dondurma-h›zl› eritme, vitrifikasyon).[4-6] Oosit kryopreservasyonu sonras› anormal fertilizasyon oran› %5-15 aras›nda de¤iflmektedir. Son olarak, uzun vadeli güvenlik verileri elde edilene kadar implantasyon öncesi genetik tan›lama (PGD) veya en az›dan prenatal karyotip belirlenmesi önerilmektedir. Tarihçe Üreme hücreleri ve dokular›n kryopreservasyonu, 1948’de Polge, Smith ve Parks’›n [7] kufl spermatozoalann›n -70°’de gliserol varl›¤›nda dondurulduktan sonra canl› kald›klar›n› göstermesi ile ortaya ç›km›flt›r. Oosit dondurulmasmdaski ilk baflar› 1977’de farelerde elde edilmifltir, sonras›nda da di¤er hayvanlarda gösterilmifltir. 1983’te Trounson ve Mohr [8] insan embryolar›n›n dondurulduktan sonra eritilerek geliflmelerine ve gebelik oluflumuna devam edebildiklerini göstermifllerdir. ‹ki temel: oosit dondurulmas› yöntemi ortaya ç›km›flt›r; yavafl dondurma ve vitrifikasyon. Yavafl dondurulan olgun oositin fertilizasyonu ile geliflen ilk insan gebeli¤i 1986’da Chen [9] taraf›ndan bildirilmifltir. 1997’de, Porcu ve arkadafllar› [10], olgun insan oositinin eritilmesi ve intrasitoplas- mik sperm enjeksiyonu (ICSI) sonras› ilk canl› do¤umu rapor etmifllerdir. Cha ve arkadafllar› [11], 1999’da 5.5 mol/L etilen glikolun kryoprotektan olarak kullan›ld›¤› vitrif›ye immatür oosit ve IVF ile oluflturulan bir gebelik rapor etmifllerdir. Matür ‹nsan Oositlerinin Yavafl Dondurulmas› Oositler, hCG enjeksiyonundan 38-40 saat sonra al›narak en k›sa zamanda dondurulmal›d›r. Ço¤u protokol, kryoprotektan olarak 1,2-propanediol (PROH) ve sükroz kullanarak yavafl dondurma ve h›zl› eritme tekni¤ini içermektedir. Yak›n zamanda da sodyumu azalt›lm›fl ortamlar gelifltirilmifltir. Literatürde, kryopreservasyon uygulanm›fl matür oositlerin eritme sonras› sa¤kal›m›, fertilizasyon, bölünme ve gebelik istatistikleri üzerine belirgin farkl›l›klar bulunmaktad›r. Oosit kryopreservasyonu hala embryo preservasyonu kadar etkin de¤ildir. Oosit bafl›na canl› do¤um oranlar› %1.7-2 aras›nda de¤iflmektedir, buna karfl›l›k taze oositlerde bu oran yaklafl›k %7’dir. Bu oranlar, embryo transferinde s›ras›yla %20 ve %60’a denk gelmektedir.[12] Baz› temel oosit kryopreservasyon raporlar› Tablo 7.1.1 ‘de özetlenmifltir. Matür ‹nsan Oositlerinin Vitrifikasyonu Vitrif›kasyon, bir solüsyonun buz oluflumu olmaks›z›n cams› bir hale dönüfltürülmesidir. Yüksek konsantrasyonlarda kryoprotektan ve h›zl› bir so¤utma ifllemi kullan›l›r. En s›k kullan›lan kryoprotektan, düflük toksisitesi ve zona ve hücre zar› boyunca yüksek permeabilitesi yüzünden etilen glikoldur. Baz› otörler, oosit kryopreservasyonunda vitrif›kasyonun yavafl dondurmadan daha uygun oldu¤u-