background image
ederekde görev yapar (fiek 16-13). Normal ko-
flullar alt>nda, kolon epitel bütünlü¤ü bozul-
muflken ve hücre ço¤almas>na gerek yok iken,
-
kateninin büyük bir bölümü E-kadherin' le bir
protein kompleksi fleklinde bulunur.
APC, ser-
best
-kateninin fosforilasyon ve daha sonra da
y>k>lmas>n> uyar>r; böylece hücre içindeki
-ka-
tenin molekülü seviyesini düflük düzeyde tutar.
APC' nin kayb>yla, serbest
-katenin birikimi iz-
lenir; bu da nükleusa iletilerek, Burkitt Lenfo-
mada ekspresyonu artm>fl olan
MYC geni gibi
hücre proliferasyon genlerinin transkripsiyonu-
nu uyarm>fl olur.
H
He
erre
ed
diitte
err N
No
on
np
po
olliip
po
oz
ziiss K
Ko
ollo
on
n K
Ka
an
nsse
errii ((H
He
erre
e--
d
diitte
err N
No
on
np
po
olly
yp
po
ossiiss C
Co
ollo
on
n C
Ca
an
ncce
err,, H
HN
NP
PC
CC
C)).. Ko-
lon kanserlerinin yaklafl>k olarak %2-4' ünü
oluflturan h
he
erre
ed
diitte
err n
no
on
np
po
olliip
po
oz
ziiss k
ko
ollo
on
n k
ka
an
nsse
errii
(HNPCC), otozomal dominant geçifl özelli¤i gös-
teren ve eriflkin yafllarda izlenen bir kolon kan-
seri olmas>na ra¤men, FAP' e nazaran daha
genç yaflta görülen ve adenomatöz poliplerin ol-
mad>¤> bir hastal>kt>r. Erkek heterozigotlar>n
yaflam boyu kolon kanseri gelifltirme riski yak-
lafl>k olarak % 90 iken; bayan heterozigotlarda
%70' e kadar kolon kanseri gelifltirme riski ve
yaklafl>k %40 kadar da endometrial kanser ge-
lifltirme riskine sahiptirler. Ayr>ca, %10-20 ora-
n>nda safra ya da idrar yolu ile over kanseri ge-
lifltirme riskleri vard>r.
HNPCC' de, DNA baz çiftleflmesinin bozul-
du¤u ( A ile T, C ile G) DNA parçalar>n>n tami-
rinden sorumlu olan befl farkl> DNA tamir gen-
lerinden birindeki mutasyona ba¤l> olarak, befl
benzer ailevi kanser sendromu oluflur
(HNPCC1-5) (bkz, Bölüm 6 ve 8). MLH1, MSH2,
PMSL1, PMSL2 ve MSH6 olarak bilinen bu
genlerin, iki komplementer DNA zinciri aras>n-
daki uygunsuzluklar> tamir etmekten sorumlu
enzimleri kodlayan bir grup mikrobik genle se-
kans benzerlikleri vard>r. Bu genlerin hepsi
farkl> ailelerde HNPCC için gösterilmifl olmas>-
na ra¤men;
MLH1 ve MSH2 birlikte olarak
HNPCC'nin yaklafl>k olarak %60-70'inden so-
rumlu tutulurlarken, di¤erleri sadece birkaç na-
dir hastada izlenmifl ve s>kl>kla daha düflük dü-
zeydeki uygunsuz tamir eksikli¤i ile iliflkili ol-
duklar> belirtilmifltir. HNPCC genleri, prototi-
pik olarak "caretaker" tümör süpresör genler-
dendir.
Di¤er tümör süpresör genlerde oldu¤u gibi,
HNPCC' nin otozomal dominant kal>t>m flekli,
somatik hücredeki bir mutant allelin aktar>m>
ve di¤er normal alleldeki bir mutasyon ya da
inaktivasyonunu sonucu ortaya ç>kar. Hücresel
seviyede, bu genlerin birinin her iki allelinin ol-
mad>¤> hücrelerin en göze çarpan fenotipi, nok-
ta mutasyonlar>nda ya da; (dA)
n
veya mikrosa-
telit polimorfizmleri gibi tek sekans tekrarlar>
içeren DNA segmentlerinin de¤iflkenli¤indeki
anormal art>flt>r (bkz, Bölüm 6). Mikrosatellit
DNA' n>n mismacth'lere özellikle duyarl> olduk-
lar>na inan>l>r; çünkü k>sa ard>fl>k DNA tekrar-
lar> sentezlenirken, template zincirde sentez-
lenmekte olan k>sm>n kaymas> daha kolay ol-
maktad>r. R
Re
ep
plliik
ka
assy
yo
on
n h
ha
atta
ass>> p
po
oz
ziittiiffllii¤
¤ii, " Rep-
lication error positive" ((R
RE
ER
R+
+)) fenotipi olarak
nitelendirilen karars>zl>k, mismatch tamir gen-
lerinin her iki kopyas>n>n da kaybedildi¤i hücre-
lerde iki kat daha fazla s>kl>kta görülmektedir.
RER+ fenotipi, bir kiflinin tümör DNA' s>nda 3,
4 veya daha fazla allelin mikrosatellite polimor-
fizmi fleklinde kolayl>kla görülebilir (fiek.16-4).
Mismacth tamir genlerinin her iki kopyas>n> da
kaybeden hücrelerin, genetik materyelindeki
basit tekrarlar içinde 100.000 mutasyon tafl>d>-
¤> varsay>lmaktad>r. Tekrar karas>zl>¤>ndan
kaynaklanan onkojenik mutasyonlar herhangi
bir say>daki gende oluflabilir; böyle genlerden en
az>ndan ikisi izole edilip karekterize edilmifltir.
Birincisi, APC geni olup normal fonksiyonu ve
FAP' ta ki rolü daha önce tan>mlanm>flt>r. cisi ise, TGF
-
reseptör 2' yi (TGFII) kodlayan,
belirli bir yönde sinyal veren moleküllerin fosfori-
Genetik ve Kanser
327
fi
fie
ek
kiill 1
16
6--1
13
3..
APC
gen ürününün ve
-kate-
nin'in iliflkisinin flematik görüntüsü.
-kate-
nin, hücre adezyon molekülü olan E-kadhe-
rinle bir kompleks oluflturur.
-katenin, si-
toplazmada serbest olarakta bulunur ve se-
rin-treonin kinaz taraf>ndan fosforile edile-
rek degredasyona u¤ramas> için
APC
gen
ürünleri taraf>ndan hedef olarak geçilir ya
da nükleusa girer ve
MYC
gibi onkogenik
genlerin transkripsiyonunu aktive eder.)
Kompleks
oluflumu
Sitoplazmik
Serin-treonin
kinaz
APC
E-kadherin
Nükleus
Trnaskripsiyon
faktörlerinin
ba¤lanmas>
MYC transkrip-
siyon ve ?
di¤erlerinin
akivasyonu
-katenin
-katenin
-katenin
Degredasyon