background image
sifitesinin nedeni bilinmemektedir. p110 Rb1
olarak tan>mlanan (110 kilodaltonluk bir prote-
in),
RB1 gen ürününün di¤er baz> tümörlerin
gelifliminde de mutant oldu¤u ya da gen ürünü-
nün bulunmad>¤> saptanm>flt>r (bkz, Tablo 16-4).
p110 Rb1 proteini, hücre siklusunun farkl>
dönemlerinde hipofosforile edilip daha sonra hi-
perfosforile edilen bir fosfoproteindir. Hipofosfo-
rile durumda, G1 ile S aras>nda hücre siklusu-
nu bloke eder, DNA sentezini ilerleten transk-
ripsiyon faktörlerine ba¤lan>p onlar> inaktive
ederek, hücrenin S faz>na giriflini engellemifl
olur. p110 Rb1 daha çok fosforile oldukça prote-
in ba¤lay>c> partnerlerini serbest b>rak>r ve hüc-
renin S faz>na girmesine izin verir; daha sonra
progressif bir flekilde defosforile olarak yeniden
bir sonraki hücre siklusunun S faz>na girmesini
engelleyerek fonksiyonunu tekrarlar.
RB1 gen
kayb>, hücrelerin önemli bir mitotik kontrol
noktas>n> kaybetmesine ve kontrolsüz ço¤alma-
n>n gözlenmesine yol açar.
RB1 geni, prototipik
olarak bir "gatekeeper" tümör süpresör gendir.
H
He
ette
erro
oz
ziig
go
oz
ziitte
en
niin
n K
Ka
ay
yb
b>> ((L
Lo
ossss o
off H
He
ette
erro
oz
zy
yg
go
o--
s
siitty
y,, L
LO
OH
H))..
RB1 lokusu yak>n>ndaki bölgelerde
DNA polimorfizmini araflt>ran genetikçiler, ka-
l>tsal ve sporadik retinoblastoma hastalar>ndan
al>nan tümör dokusundaki allellerin incelemele-
rinde beklenmedik ancak önemli bir genetik bu-
lufl yapt>lar. Beyaz kan hücreleri gibi normal
dokular>nda heterozigot olan retinoblastomal>
kiflilerin, iki 13. kromozom homologlar>ndan sa-
dece bir tanesinden gelen allellere sahip tümör-
leri vard>; bu da genin 13q bölgesinde h
he
ette
erro
oz
zii--
g
go
oz
ziitte
e k
ka
ay
yb
b>>n
n>> (LOH) gösteriyordu. Ailesel olan-
larda kromozom 13 markerleri, etkilenen ebe-
veynden kal>t>lm>fl olanlard>, yani anormal
RB1
aleli oland>. Böylece, heterozigozite kayb>, di¤er
allelde ikinci vuruflu temsil ediyordu. Heterozi-
gozite kayb>, interstisyel delesyon yoluyla olufla-
bilece¤i gibi mitotik rekombinasyon ya da non-
disjunction gibi di¤er baflka mekanizmalarlada
meydana gelebilir. Heterozigot bireylerde di¤er
normal
RB1 alelinin kayb>nda en s>k görülen
mutasyonel mekanizma, heterozigozite kayb>-
d>r. Heterozigozite kayb>n>n görülmedi¤i ikinci
vurufl genllikle ya ikinci somatik gen mutasyo-
nu ya da daha az görülen, mutasyona u¤rama-
m>fl allelin metilasyon yoluyla transkripsiyonel
inaktivasyonudur. Heterozigozite kayb> hem he-
rediter, hem de sporadik pek çok di¤er tümör-
lerde de görülebilir ve genellikle tümör süpresör
genlerin neler olduklar> bilinmese bile, varl>¤>-
n>n kan>t> olarak gösterilebilirler (Tablo 16-5).
L
Lii--F
FR
RA
AU
UM
ME
EN
N<< S
SE
EN
ND
DR
RO
OM
MU
U
Nadiren, pek çok farkl> formda kanserlerin (ke-
mik ve yumuflak doku sarkomlar>, meme kanse-
ri, beyin tümörleri, lösemi ve adrenal kortikal
karsinom) bir ailede topland>¤> "kanser aileleri"
izlenirken; bu ailelerin bireylerinde kanserler
Genetik ve Kanser
323
fi
fie
ek
kiill 1
16
6--9
9..
Kromozom 13q'da retinoblastoma gen olgusunda tan>mlanan, kal>tsal bir germline mutasyon için heterozigot bi-
reylerde bir tümör süpresör gende veya yak>n>ndaki DNA merkerleri için heterozigot kayb>na yol açan kromozomal mekaniz-
malar. Mutasyon, gen de¤iflimi veya transkripsiyonel sessizlik gibi lokal olaylar, LOH oluflumu gerçekleflmeden her iki RB1
geninin fonksiyon kayb>na neden olur. RB1+ normal allel, rb mutant allel.
RB1
Locus B
Locus A
Yap>sal
genotip
Kromozom
kayb>
Kay>p ve
duplikasyon
Somatik
rekombinasyon
Lokal
olaylar