background image
s>ras>nda veya DNA hasar> sonucu anormal ola-
rak oluflan çift-zincir DNA k>r>klar>na hücresel
yan>tta rol oynamaktad>r. Herhangi bir tümör
süpresör gende beklendi¤i gibi,
BRCA1 ve
BRCA2 mutasyonlar> için heterozigot olanlar>n
tümör dokular>nda normal allelin kayb>yla olu-
flan heterozigozite kay>plar> da gösterilmifltir.
B
BR
RC
CA
A1
1 v
ve
e B
BR
RC
CA
A2
2 M
Mu
utta
assy
yo
on
nlla
arr>>n
n>>n
n P
Pe
en
ne
ettrra
an
nss>>.
Günümüzde, hem ailesel hem de pek çok spora-
dik olgularda, bu genler nedeniyle meme kanse-
ri aç>s>ndan risk alt>nda olan presemptomatik
kad>nlar>n bulunmas>, yap>lan araflt>rmalar aç>-
s>ndan büyük önem tafl>maktad>r.
BRCA1 ve
BRCA2 genlerinde belirli mutasyonlar tafl>yan
hastalar>n topluma oranla rölatif olarak yaflam
boyu meme kanseri gelifltirme riskini bilmek,
tahmin edilebilece¤i gibi hastan>n tedavisi ve
genetik dan>flmanl>¤> aç>s>ndan son derece ya-
rarl> olacakt>r (fiek. 16-2). Yap>lan çal>flmalar-
da,
BRCA1 ve BRCA2 mutasyonlar> için hetero-
zigot olan kad>nlarda 70 yafl>na kadar, %80' den
fazla meme kanseri geliflme riski oldu¤u belir-
lenmifltir. Bu belirlemeler, incelenen ailelerin
bayan akrabalar>n>n kanser geliflme riskini sap-
tamalar>na dayanmaktad>r; çünkü meme kan-
seri aile bireylerinde zaten pek çok kez ortaya
ç>km>flt>r. Bu da
BRCA1 ve BRCA2 mutasyonu-
nun tafl>y>c>larda yüksek penetrans> oldu¤unu
gösterir. Benzer risk de¤erlendirmeleri toplum
baz>nda yap>ld>¤>nda, tahmini risk düflüktür ve
70 yafl>na kadar % 45-60 kadard>r. Ancak bu
saptamalara
BRCA1 ve BRCA2 mutasyonlar>n>
tafl>yan kad>nlar dahil edilmemifltir, çünkü bu
bireyler zaten pek çok meme kanserinin geliflti-
¤i ailelerden gelmektedir. Mutant allellerin
yüksek penetrans>na ba¤l> olarak hastal>klar>n
birden fazla olufltu¤u ailelerde, aile hikayesiyle
de¤il de toplum taramas>yla belirlenen kad>n-
larda yap>lan çal>flmalar>n aras>ndaki ay>r>m;
BRCA1 ve BRCA2 mutasyonlar> için heterozigot
olan kad>nlarda penetrans için di¤er baflka ge-
netik ve çevresel faktörlerinde rol oynad>¤>n> bi-
ze göstermektedir.
A
A<
LE
EV
V<< K
KO
OL
LO
ON
N K
KA
AN
NS
SE
ER
R<<
A
Aiille
ev
vii P
Po
olliip
po
oz
ziiss K
Ko
ollii. Kolon ve rektum epite-
linin bir malignensisi olan kolorektal kanser, en
s>k izlenen kanserlerden biridir. Sadece y>lda
150.000 kifliden fazlas>nda görülmekte ve tüm
kanserlerin yaklafl>k %15' inden sorumlu tutul-
maktad>r. Kolon kanseri olgular>n>n küçük bir
k>sm>, otozomal dominant geçifl gösteren a
aiille
ev
vii
p
po
olliip
po
oz
ziiss k
ko
ollii (ailevi adenomatöz polipozis veya
FAP, olarak da bilinir) ve onun bir altgrubu
olan Gardner sendromu nedeniyle oluflmakta-
d>r. FAP' >n insidans> yaklafl>k 10.000' de 1' dir.
FAP heterozigotlarda, yaflamlar>n>n ilk yir-
mi y>l> s>ras>nda kolonda çok say>da benign ade-
nomatöz polipler geliflir. Hemen hemen tüm ol-
gularda, poliplerden biri ya da daha fazlas> ma-
lignleflir. Kolonun cerrahi olarak kald>r>lmas>
(kolektomi) malign geliflimi önler. Bu hastal>k
otozomal dominant bir özellik gösterdi¤inden,
etkilenen bireylerin yak>nlar> periyodik olarak
kolonoskopi ile incelenmelidir. Etkilenen aile-
lerde genetik linkage çal>flmalar> (bkz, Bölüm 8)
ve kolon tümörlerinde heterozigozite kayb>n>n
gösterilmesiyle birlikte, sorumlu olan APC geni,
hastal>¤>n lokusu 5. kromozomun uzun kolunda
(5q) oldu¤u haritaland>ktan sonra, pozisyonel
klonlama ile izole edilmifltir. Gardner sendromu
da
APC'deki mutasyonlardan kaynaklanmakta-
d>r ve bu yüzden FAP ile alleliktirler. Gardner
sendromlu hastalar, FAP' te görülen malign
transformasyonlu adenomatöz poliplere ilave
olarak; çenede osteomalar ve abdominal duva-
r>n kaslar>ndan köken alan bir tümör olan des-
moidler gibi di¤er anormalliklere de sahiptirler.
APC ,
-katenin olarak bilinen bifonksiyonel
proteini regüle eden sitoplazmik bir proteini
kodlar.
-katenin, kadhedrinler gibi trasmemb-
ran hücre yüzey adezyon moleküllerinin sitop-
lazmik k>sm> ile aktin sitoskeleton aras>nda bir
ba¤lant> sa¤lar; ayr>ca transkripsiyonu aktive
THOMPSON & THOMPSON GENET
326
fi
fie
ek
kiill 1
16
6--1
12
2..
Mutasyon için (k>rm>z> çubuklar) yüksek penet-
ransll> ailelerden elde edilen verilerin kullan>lmas>yla,
BRCA1
ve
BRCA2'de
bir mutasyon tafl>yan kad>nda yaflla
birlikte meme kanserinin kümülatif riski. Risk, genel popü-
lasyonda (siyah çubuklar) meme kanseri için olan riskle
karfl>laflt>r>lm>fl; buna ilave olarak
BRCA1
ve
BRCA2
için
mutasyon tafl>yanda 70 yafl>ndaki meme kanseri için tahmi-
ni risk (yaklafl>k olarak %52), popülasyon taramalar>yla be-
lirlenmifltir (pembe çubuk). Metne bak>n>z. (King MC, Ro-
wel S, Love SM [1993] Inherited breast and ovarian cancer.
What are the risks? What are the choices? JAMA 269:1775-
1980; Ford D, Easton DF, Stratton M, et al [1998] Genetic
heterogeneity and penetrance analysis of the
BRCA1
and
BRACA2
genes in breast cancer families. The Breast Can-
cer Linkage Consortium. Am J Hum Genet 62:676-689;
Brody LC, Biesecker BB [1998] Breast cancer susceptibility
genes
BRCA1
and
BRCA2
. Medicine [Baltimore]. 77:208-
226' dan al>nm>flt>r).
Meme kanserinin kümülatif riski
Proband>n yafl>
Genel
popülasyon
Yüksek penetransl>
ailelerde mutasyon
tafl>y>c>lar>
Popülasyon tara-
mas>yla belirlenen
mutasyon tafl>y>c>lar>
Kümülatif risk (yüzde)