background image
rine veya benzer flekillerdeki küçük de¤iflikliklere
ba¤l> olarak oluflan mutant genler (örne¤in; küçük
delesyonlar veya insersiyonlar), standart klonlanm>fl
DNA problar> bulunan Southern blot analizi ile nor-
mal genlerden ay>rt edilemezler. Yanl>zca k>sa ASO
problar>, tek nükleotid de¤iflikliklerini tan>mlama
kabiliyetine sahiptir.
ASO analizi, her DNA dizisinin tam olarak ta-
n>mlanmas>na imkan tan>r; her iki kromozomunda
da normal DNA dizisini, mutant diziyi veya bir
kromozomunda normal dizi ve di¤er kromozomun-
da mutant dizi tafl>yan bireyleri ay>rt edebilir
(Bkz., fiekil 4-9). ASO analizinden al>nan sonuçla-
r> yorumlarken dikkat edilmelidir çünkü, ele al>-
nan lokustaki mutant genlerin hepsi, ayn> DNA di-
zi de¤iflikliklerini tam olarak tafl>mamaktad>r. Bu
yüzden mutant gen, ASO ile hibridize olamad>¤>n-
dan bu, hastan>n DNA's> bu gende normal olmas>
demek de¤ildir; bu gen, özel ASO ile araflt>r>lan lo-
kalizizasyondan daha baflka bir yerde de mutasyon
bulundurabilir. ASO analizi primer olarak, bir aile
veya bir kiflinin özel bilinen bir mutasyon riski al-
t>nda oldu¤unu gösteren delillerin kuvvetli bir ih-
timalde bulundu¤u vakalarda kullan>labilir. ASO
analizlerinin kullan>m>, yanl>zca s>n>rl> ve az say>-
daki farkl> mutasyonlarla karakterize olan genetik
hastal>klar için uygun bulunmaktad>r. Bu tür has-
tal>klara ait özgül örnekler 5., 11. ve 12. Bölümler-
de tan>mlanm>flt>r.
Northern Blot
RNA örneklerinin analizi için Southern blot tekni-
¤inin benzerine, "Northern" veya RNA blot ad> ve-
rilir. Northern blot, bir RNA örne¤indeki özel bir
genden elde edilen mRNA'n>n boyutlar>n> ve mik-
tar>n> tesbit etmede kullan>lan standart bir yakla-
fl>md>r. RNA, DNA analizinde kullan>lan restriksi-
yon enzimler ile kesilmez. Farkl> RNA transkript-
leri, transkribe olan bir genin içindeki ekzonlar>n
say>s>na ve büyüklü¤üne ba¤l> olarak farkl> uzun-
luklarda bulunur (Bkz., Bölüm 3). Bu yüzden, özel
bir hücre transkriptinden elde edilen hücresel
RNA (veya saflaflt>r>lm>fl mRNA) agaroz jel elekt-
roforezi ile boyutlar>na göre ayr>l>r ve nitroselüloz
veya naylon filtrelere transfer edilir. Southern blot
ifllemindeki gibi, filtre daha sonra bir veya daha
fazla spesifik RNA transkriptine hibridize olan
iflaretlenmifl ve denatüre bir prob ile inkübe edilir.
Y>kanan filtrenin röntgen filmi ile pozlanmas>n-
dan sonra, ilgili spesifik transkriptin pozisyonunu
ve miktar>n> aç>¤a ç>karan bir veya daha fazla
band gözlenebilir.
POL
(PCR)
P
Po
olliim
me
erra
az
z z
ziin
ncciirr rre
ea
ak
kssiiy
yo
on
nu
u (PCR) ilgilenilen bir
dizinin s>n>rs>z miktarda oluflturulmas>yla klonla-
ma için bir alternatiftir (Bkz., fiekil 4-1). PCR, se-
çici olarak birkaç saat içersinde tek bir DNA veya
RNA molekülünü bir kaç milyon kat>na amplifiye
edebilir. Bu, genetik hastal>¤>n hem moleküler ta-
n>s>nda, hem de moleküler analizinde devrim ya-
ratm>flt>r. PCR, iki oligonükleotid "primer" aras>n-
da bulunan bir DNA (hedef) fragmentinin enzima-
tik amplifikasyonudur. Bu primerler öyle dizayn
edilmifltir, ki biri hedef dizinin bir taraf>ndaki
DNA molekülünün bir zincirine komplementer, di-
¤er primerde, hedef dizinin z>t taraf>ndaki DNA
molekülünün di¤er zincirine komplementerdir.
Çünkü, her bir primerin 3' ucu amplifiye olacak
hedef diziyi iflaret eder (Bkz., fiekil 3-2) ve hedef
diziyi çevreler. Primerler, aralar>nda kalan dizisi-
ni DNA polimeraz ile sentez edilmesiyle uzat>r.
fiekil 4-10'da flematik olarak gösterildi¤i gibi, pri-
merler öyle bir flekilde düzenlenirler ki; DNA'n>n
her iki yeni zinciri, komplementer olarak ve etki-
li flekilde ikinci bir hedef dizi kopyas>n> oluflturur.
Is> denatürasyonu, primerlerin hibridizasyonu ve
enzimatik DNA sentezinin tekrarlanan döngüleri,
hedeflenen DNA dizisinin eksponansiyonel art>fl-
lar> (amplifikasyonu) (2, 4, 8, 16, 32 kopyalar) ile
sonuçlan>r (fiekil 4-10).
Özel olarak tasarlanm>fl PCR makinalar>n>n
kullan>m> ile amplifikasyon, yanl>zca bir kaç daki-
ka sürmektedir. Yanl>zca bir kaç saat içinde bafl-
lang>çtaki dizinin bir kaç milyon kopyas> elde edi-
lebilir. Özgül dizilerin h>zl> amplifikasyonu, mu-
tasyon analizi için DNA örneklerindeki özel genle-
THOMPSON & THOMPSON TIBB< GENET
4
44
4
fi
fie
ek
kiill 4
4 ­
­ 9
9..
Allel spesifik oligonükleotid problar kullanarak
tek baz çifti mutasyonlar>n>n saptanmas>. Normal prob,
yanl>zca prob ile ayn> olan DNA dizisi ile baz çifti olufltura-
cakt>r (üste). Mutant prob, spesifik tek baz mutasyonu ile
normal diziden farkl> DNA dizisi ile çift oluflturacakt>r (afla-
¤>da). Üç genotipteki bütün bireyler bu metod ile ay>rt edi-
lebilirler.