background image
tid ?) kromozom haline gelir (bkz. flekil 2-1). Her
kromozomun (veya kromatidlerin) uçlar> hücre
bölünmesi s>ras>nda kromozomlar>n bütünlü¤ü-
nü garantileyen özel DNA sekanslar>ndan olu-
flan telomer taraf>ndan belirlenmifltir. defl kromatid fiziksel olarak çok say>da özgül
proteinle birleflerek kinetekoru oluflturan DNA
bölgesi sentromerde birarada tutulur. Bu komp-
leks yap> her kromozomun mitotik ipliklerin
mikrotübüllerine ba¤lanmas>n> sa¤lar ve ve mi-
toz s>ras>nda kromozom hareketini garantiler. S
faz>ndaki DNA sentezi tüm kromozomlarda,
hatta tek bir kromozomda bile efl zamanl> de¤il-
dir bunun yerine her kromozomda DNA repilas-
yon orijini ad> verilen yüzlerce ya da binlerce
yerden bafllar. Her kromozom segmenti S faz>n-
da 6 ­ 8 saat süren kendi için karakteristik rep-
likasyon zaman>na sahiptir.
S faz>n>n sonunda hücrenin DNA içeri¤i iki
kat>na ç>kar ve hücre net bir flekilde G2 ad> ve-
rilen bir sonraki evreye girer. Tüm hücre siklu-
su boyunca ribonükleik asitler ve proteinler
üretilir ve hücre yavafl yavafl genifller, sonunda
mitozdan önce toplam kütlesi iki kat>na ç>kar.
G2 her kromozomun bireysel olarak kondanse
olmaya bafllad>¤> ve mikroskop alt>nda ince
uzun iplikler fleklinde görünür hale geldi¤i, de-
taylar>n>n bir sonraki bölümde ele al>naca¤> bir
süreç olan mitozla sonlan>r. G1, S ve G2 evrele-
rinin interfaz> oluflturur. Tipik olarak, bölünen
bir insan hücresinde mitoz sadece 1-2 saat sü-
rerken, di¤er üç evre toplam 16 ­ 24 saat sürer.
Bununla birlikte hücre siklusunun uzunlu-
¤unda, derinin dermisi veya intestinal mukoza
gibi h>zl> bölünen hücrelerde birkaç saatden di-
¤er hücre tiplerinde aylara kadar de¤iflen büyük
varyasyon vard>r. Asl>nda nöronlar ve k>rm>z>
kan hücreleri gibi baz> hücreler bir kez tam
farkl>laflt>kdan sonra hiç bölünmezler, G1'de da-
ha do¤rusu Go ad> verilen fazda sürekli durdu-
rulurlar. Karaci¤er hücreleri gibi di¤er baz>
hücreler Go'a girerler fakat organdaki hasar>
takiben tekrar G1'e dönerler ve hücre siklusuna
devam ederler.
M
M<
TO
OZ
Z
Hücre siklusunun mitotik faz>nda iki yavru
hücreden her birinin tam set genetik bilgiyi al-
d>¤>n> garantilemek üzere çok geliflmifl (elabora-
te ?) bir aparey ifle kar>fl>r. Bu sonuç her yavru
hücreye her kromozomun bir kromatidinin da¤>-
t>ld>¤> flekil 2-2 de flematik olarak gösterilen bir
mekanizma ile sa¤lan>r. Yavru hücreye bir kro-
mozom kopyas>n>n da¤>t>ld>¤> bu ifllem kromo-
zom segregasyonu olarak adland>r>l>r. Normal
hücre büyümesi için bu sürecin önemi kromo-
zomlar>n yavru hücrelere da¤>l>m>ndaki mitotik
hatalardan kaynaklanan genetik imbalans du-
rumunun çeflitli tümörler için de¤izmez oldu¤u-
nun gözlemlenmesi ile gösterilmifltir. Mitoz sü-
THOMPSON & THOMPSON GENET
6
fi
fie
ek
kiill 2
2--2
2-- Mitoz. Sadece iki
kromozom çiftini gösteren
flematik sunum. Detaylar
için metne bak>n>z.