background image
taki gibi mutasyon olmadan fonksiyon kayb>nda
da gözlenebilir. Bu ikinci vuruflun bir dokunun
hücrelerinden tek bir tanesinde olmas> tümör
oluflumu için yeterlidir. Bu nedenle, tümör süp-
resör genlerin kayb>yla giden herediter send-
romlarda tümörün bafllamas>, genellikle ayn>
dokuda birden fazla yerde ortaya ç>kar. Bunun-
la birlikte, tümör süpresör kayb>yla giden spo-
radik kanser formlar>nda ise kanserler genellik-
le monoklonaldir ve daha sonra yayg>n metaz-
taz yapabilmelerine ra¤men etkilenen dokuda
tek bir lokalizasyondan bafllarlar.
Çift vurufl modeli günümüzde, tek bir hücre-
deki tümör süpresör genin iki kopyas>n>n da
fonksiyon kayb>na neden olan hem herediter
hem de sporadik kanserler için temel kabul edi-
len bir model olufltururlar. Normal alleldeki
ikinci vuruflun her zaman mutasyon olmad>¤>
keflfedildi¤i günümüzde, bu teori geniflletilmifl-
tir. Yo¤un kromatin konfigrasyonu ve DNA'n>n
transkripsiyon faktörlerine aktar>m>n>n kayb>
ile birlikte DNA'n>n artm>fl metilasyonunun ne-
den oldu¤u DNA suskunlu¤u (silencing), tümör
süpresör genlerin fonksiyon kayb>n>n aç>klan-
mas>nda önemli bir alternatif moleküler meka-
nizma olarak bulunmufltur. Metilasyona ba¤l>
gen fonksiyonundaki de¤iflim sabit bir flekilde
mitoz yoluyla tafl>nd>¤> için mutasyon gibi dav-
ran>r; DNA'n>n kendinde bir de¤ifliklik olmad>¤>
için de genetik de¤iflimden çok e
ep
piig
ge
en
ne
ettiik
k de¤i-
flim olarak adland>r>l>r. Gen ekspresyonunun
epigenetik suskunlu¤u; X inaktivasyonunda
(bkz, Bölüm 5 ve 10), genomik imprinting (bkz,
Bölüm 5) ve spesifik dokular>n differensiyasyo-
nunun sa¤lanmas> ve geliflmesinde, gen eksp-
resyonunun çeflitlili¤inin sa¤lanmas>nda oldu¤u
gibi normal bir fenomendir (bkz, Bölüm 17).
O
Otto
oz
zo
om
ma
all D
Do
om
miin
na
an
ntt K
Ka
an
nsse
err S
Se
en
nd
drro
om
mlla
arr>>n
n--
d
da
a T
üm
örr S
üp
prre
essö
örr G
Ge
en
nlle
err
R
RE
ET
T<
NO
OB
BL
LA
AS
ST
TO
OM
MA
A
Bir tümör süpresör gende mutasyondan kay-
naklanan hastal>klar>n prototipi olan retinob-
lastoma, infantlar>n retinas>nda görülen nadir
malign tümörlerden biri olup, insidans> yakla-
fl>k 20.000'de 1' dir. Tan> konulduktan sonra ge-
nellikle etkilenen gözün ç>kart>lmas> gerekir;
ancak erken tan> alm>fl küçük tümörler lokal
olarak tedavi edilebilirler ve böylece görme ko-
runmufl olur.
Retinoblatomalar>n yaklafl>k %40'> herediter
formdad>r; yani çocuk, retinoblastoma lokusun-
da (RB1) bir mutant allele sahiptir. Somatik
mutasyon ya da retinal hücredeki baflka bir de-
¤iflim, di¤er normal allelin de fonksiyon kayb>na
yol açar; böylece tümör geliflimini bafllat>r (fiek.
16-8). Hastal>k dominant geçifllidir, çünkü pri-
mordial retinoblastlar say>ca fazlad>r ve h>zl>
ço¤almalar> 10
6
retinoblastta bir ya da birden
fazlas>nda somatik mutasyon olmas>n> kolaylafl-
Genetik ve Kanser
321
T
Ta
ab
bllo
o 1
16
6--4
4
T
üm
örr S
üp
prre
essö
örr G
Ge
en
nlle
err
G
Ge
en
n Ü
Ürrü
ün
ü v
ve
e O
Olla
ass>>

H
Ha
asstta
all>>k
klla
arr
F
Fo
on
nk
kssiiy
yo
on
nu
u
Ailevi
Sporadik
RB1
p110
Retinoblastoma
Retinoblastoma; küçük-hücreli
Hücre siklus regülasyonu
akci¤er kanseri
TP53
p53
Li-Fraumeni sendromu
Akci¤er kanseri, meme kanseri
Hücre siklus regülasyonu
BRCA1, BRCA2
Brcal, Brca2
Ailevi meme kanseri
Meme kanseri, over kanseri
Çift-zincir DNA k>r>klar>na
yan>tta görev al>r.
NF1
nörofibromin
Neurofibromatosis
Bilinmiyor
GTP' az> aktive eden protein
tip 1
NF2
merlin
Neurofibromatosis
Sporadik swannoma ve
Hücre yüzey molekülleri ile
tip 2
meningiomalar
hücre-iskelet moleküllerinin
ba¤lant>s>
DCC
Dcc
Bilinmiyor
Kolorektal kanser
Netrin moleküllerinin
aksonal düzlemde reseptörü
VHL
Vhl
Van Hippel-Lindau
Renal karsinom (clear cell)
Transkripsiyonel elongasyon
kompleksinin bir parças>
MLH1, MSH2
Mlh1, Msh2
Herediter nonpolipozis
Kolerektal kanser
DNA zincirleri aras>nda
kolon kanseri
nükleotid uyumsuzluklar>n tamiri
S
Se
eççiillm
miiflfl T
üm
örr S
üp
prre
essö
örr G
Ge
en
nlle
erriin
n Ü
Ürrü
ün
nlle
errii