background image
N
ÖR
RO
OF
F<
BR
RO
OM
MA
AT
TO
OZ
Z<
S T
T<
P II
NF1, primer olarak periferik sinir sistemini et-
kileyen ve s>kl>kla pek çok nörofibromlarla ka-
rakterize olan, otozomal dominant geçiflli yay-
g>n bir hastal>kt>r (bkz, Bölüm 5). NF1' li hasta-
lar>n bir k>sm>nda; nörofibrosarkom, astrosi-
tom, Schwann hücreli kanserler ve çocukluk ça-
¤> KML' si gibi kanserlerin insidans> artm>fl ola-
rak izlenir. NF1' de görülen anormal hücre bü-
yümesi, normal genin nöral dokudaki hücre bö-
lünmesi regülasyonunda da rol alabildi¤ini öne
sürmektedir.
NF1 geni, 8. Bölümde sunulan çeflitli pozis-
yonel klonlama stratejileri uygulanarak klon-
lanm>fl ve linkage çal>flmalar>yla, 17. kromozo-
mun uzun kolunun proksimaline haritalanm>fl-
t>r.
NF1 geninin sekans> ve protein ürünü ince-
lendi¤inde,
RAS onkogen ürününün GTPaz ak-
tivitesini artt>ran proteinlerle önemli bir homo-
log yap> oluflturdu¤u gösterilmifltir. Bu bulgu,
normal
NF1 ürününün, normal hücrelerin proli-
feratif aktivitelerini kontrol etmek için
RAS gen
ailesinin bir üyesiyle iliflki içinde oldu¤unu gös-
termektedir. Mutant
NF1 geni, normal hücrele-
rin büyümesini kontrol edemedi¤i için uygun-
suz büyüme ve tümör formasyonunun oluflumu-
na yol açar.
Bu model,
NF1' in bir tümör süpressör gen
oldu¤unu öne sürmektedir. Di¤er dominant ka-
l>t>lan tümör süpresör gen mutasyonlar>yla ano-
loji yap>larak da,
NF1 lokusunda di¤er normal
allelin kayb> veya inaktivasyonuyla NF1' li has-
talardaki tümör geliflimi aç>klanabilir. Baz> ma-
lign Schwann hücreli tümörlerde ve jüvenil
myelöjenöz lösemilerde tümör dokusunda nor-
mal
NF1 allelinde heterozigozite kayb>, kontrol-
süz hücre bölünmesine yol açan genlerdeki mul-
tiple mutasyonlar>n oluflmas>n> da sa¤larlar
(bkz, fiek. 16-1).
B
BR
RC
CA
A1
1 V
VE
E B
BR
RC
CA
A2
2 M
MU
UT
TA
AS
SY
YO
ON
NL
LA
AR
RII N
NE
E--
D
DE
EN
N<
YL
LE
E O
OL
LU
Ufi
fiA
AN
N A
A<
LE
ES
SE
EL
L M
ME
EM
ME
E
K
KA
AN
NS
SE
ER
R<<
Meme kanseri, s>k görülen kanserlerdendir. Ya-
p>lan epidemiyolojik çal>flmalar, Kuzey Ameri-
ka'daki kad>nlar>n %10' unun yaflamlar> boyun-
ca meme kanseri gelifltirebileceklerini ortaya
koymufltur. Meme kanseri, güçlü bir genetik
komponenti olmas>yla tan>maktad>r; bir kad>-
n>n meme kanseri gelifltirme riski birinci-derece
yak>nlar> aras>nda etkilenmifl bireyin varl>¤>n-
da 3 kata kadar, birden fazla birinci-derece ya-
k>nlar>nda etkilenen bireylerin varl>¤>nda ise 10
kata kadar artm>flt>r. Meme kanseri olan birin-
ci derece yak>n>n>n 40 yafl>nda veya daha
gençken tan> almas> durumunda, bu ailevi risk
daha da artmaktad>r (fiek. 16-11). Meme kan-
serlerinin %20' sinin poligenik veya multifak-
töryel kal>t>m>n bir parças> olarak belirgin kom-
ponentleri olmas>na ra¤men (bkz, Bölüm 15), ol-
gular>n az bir k>sm> meme kanserine dominant
kal>t>ml> mendelyen predispozisyon gösterirler.
Bu aileler sporadik olmay>p, ailevi kanserlerin
özeliklerini tafl>rlar: ailede birden fazla etkile-
nen birey, erken bafllang>ç yafl> ve bilateral tu-
tulum gibi.
Erken bafllang>ç gösteren ailevi meme kan-
serli olgular>n>n genetik linkage çal>flmalar> iki
gende, 17. kromozomun uzun kolundaki (17q21)
BRCA1 geni ile 13. koromozomun uzun kolun-
daki (13q12.3)
BRCA2 geni, mutasyonlar>n kefl-
fedilmesine yol açm>flt>r. Bu iki lokus, otozomal
dominant ailevi meme kanserlerinin her biri
için yaklafl>k olarak yar>s>ndan ve üçte birinden
sorumlu gösterilirken, toplumda görülen tüm
meme kanserlerinin %5' inden az>nda rol oyna-
maktad>r.
BRCA1 ve BRCA2' deki mutasyonlar
heterozigot kad>nlardaki over kanserlerinde de
belirgin bir art>fla neden olurlarken;
BRCA2' de-
ki mutasyonlar ise erkeklerin %1' inden az>nda
görülen tüm
erkek meme kanserlerinin %10-20'
sinden de sorumludurlar.
BRCA1 ve BRCA2 ' nin gen ürünleri ayn>
multiprotein kompleksi içeren çekirdek protein-
leridir. Bu kompleks, homolog rekombinasyon
Genetik ve Kanser
325
fi
fie
ek
kiill 1
16
6--1
11
1..
Meme kanseri reski. Birinci-derece yak>nlar>n-
dan birinde meme kanseri geliflmifl bir kad>nda yaflla birlik-
te meme kanserini gelifliminin kümülatif riski. Dan>flan için
risk, kendi yafl> ile direkt olarak ve birinci-derece yak>n>nda
meme kanseri tan>s> ald>¤> yaflla ters orant>l> olarak artar.
(CIaus EB, Risch N, Thompson WD [1994]'ten al>nm>flt>r.
Autosomal dominant inheritance of early, onset breast can-
cer. Implications for risk prediction. Cancer 73:.643,951.)
Kümülatif risk (yüzde)
Meme kanseri gelifliminin kümülatif riski
Yafl 29 Yafl 39
Dan>flan>n yafl>
Meme kanserinin tan> s>ras>ndaki relatif yafl>
Genel popülasyon
Yafl 49 Yafl 59 Yafl 69 Yafl 79