background image
Genellikle bu diziler p
pa
alliin
nd
drro
om
mlla
arrd
d>>rr. Bu tan>ma
bölgesindeki bazlar>n dizisi, her iki DNA zicirinde
de ayn> yönde 5'--3' yönünde okunurlar.
Bir DNA molekülünün belirli bir restriksiyon
enzimi ile kesilmesiyle, DNA, özgül kesim bölgele-
rinin lokalizasyonunu ve s>kl>¤>n> yans>tan tipik
segmentlere ayr>lmaktad>r. Restriksiyon enzimle-
rin bu özelli¤i, rekombinant DNA teknolojisindeki
rolleri ve T>bbi genetikteki uygulamalar> s>ras>nda
iki önemli sorun yaratmaktad>r. Birincisi; örne¤in
genomik DNA örnekleri,
EcoRI enzimiyle kesildi¤i
zaman, herbiri genomda, belirli bir lokalizasyonda
yaklafl>k bir milyon
EcoRI segment kolleksiyonu
oluflturmaktad>r. Çünkü,
EcoRI, çift iplikli DNA'y>
karfl>laflt>¤> her 5'-GAATTC-3' bölgesinden kes-
mektedir. Potansiyel bir kesme bölgesindeki tek
bir baz de¤iflikli¤i bile onun enzim ile tan>nmas>n>
ve kesilmesini iptal ettirir. Bu gibi kesimler, ge-
nomda yaklafl>k olarak bir milyon lokalizasyonda
bir bulunan alt> nükleotidli bu dizilerin araflt>r>l-
mas>na izin vermektedir (Ortalama olarak alt> baz
çiftlik bir tan>ma bölgesi bulunan bir enzim, insan
DNA's>n> her 4
6
bazda veya her 4 kb da bir kere ke-
ser). Bununla birlikte, asl>nda genoma rastgele yer-
leflmifl olan bu gibi bölgeler, genomun farkl> bölge-
lerinin özel baz kompozisyonunu veya dizisini yan-
s>tmaktad>r. Boyutlar>, bir kaç baz çiftinden bir
milyondan daha fazla baz çiftine kadar de¤iflebilen
EcoRI segmentleri gözlenmektedir. ile kesilmifl olan bütün DNA molekülleri,
bafllang>ç noktalar> hariç ayn> tek zincirli yap>fl-
kan uçlara sahiptir. Bundan dolay>,
EcoRI ile ke-
silmifl herhangi iki DNA molekülünün uçlar>ndaki
birbirine komplementer 4 bazl>k bölge, birbirleri
ile iliflki kurabilir ve bunu D
DN
NA
A lliig
ga
az
z enzimi ile
her iki zincirdeki fosfodiester omurgas>n>n kurul-
mas> takip eder. Bu ligasyon, bir ucu bir DNA kay-
na¤>ndan di¤er ucu farkl> bir kaynaktan gelmifl bir
rekombinant DNA molekülü yarat>r (fiekil 4-2).
EcoRI gibi bir çok restriksiyon enzimi k>sa ç>k>nt>-
lar oluflturur; di¤erleri ise her iki zinciri ayn> nok-
tadan keser ve küt uçlar oluflturur. DNA ligaz, bu
molekülleri de birlefltirebilir.
Vektörler
Bir vektör, bakteri veya maya hücreleri gibi bir ko-
nakç>da, kendili¤inden replike olabilen ve analiz-
ler için saf formda izole edilebilen bir DNA mole-
külüdür. enzimlerle ve DNA ligaz arac>l>¤> ile bir vektör içi-
ne klonlanmas>, klonlanan segmentin vektör mole-
külü içinde ço¤almas>n> sa¤lamaktad>r. Bakteri
veya maya konakç> hücreleri laboratuvarda s>n>r-
s>z miktarda üretilebilece¤inden ve replike olan
vektörlerde her hücrede yüksek say>da kopyalar
verebilece¤inden ilgili DNA dizileri çok miktarda
elde edilebilir. Özel bir diziye ait sonsuz say>da
kopyan>n elde edilmesi, rre
ek
ko
om
mb
biin
na
an
ntt D
DN
NA
A tte
ek
kn
no
o--
l
lo
ojjiissiinin bir ürünüdür. Rekombinant DNA ad>, il-
gili insan veya di¤er DNA dizileri ile say>s>z dubli-
kasyon yetene¤ine sahip, bakteriyel veya di¤er
DNA molekülleri aras>nda laboratuvarda yarat>l-
3
35
5
fi
fieek
kiill 4
4--1
1..