background image
uyar>p bir tümör içinde de¤ifliklik olufltururlar.
RAS nokta mutasyonu birçok tümörde gözlen-
mifltir ve yap>lan deneysel çal>flmalarda,
RAS
genlerinin bilinen karsinojenlerin mutasyonel
hedefi olabilece¤i ve birçok kanserin geliflimin-
de mutasyona u¤ram>fl RAS genlerinin rolünü
destekleyen bulgular oldu¤u saptanm>flt>r.
Günümüzde, büyük oranda insan tümörle-
rinden elde edilen genomik DNA'larla yap>lan
DNA transformasyon çal>flmalar>nda, 50'den
fazla onkogen (ve böylece bunlar>n normal pro-
to-onkogenleri) tespit edilmifltir. Bu onkogenle-
rin baz>lar> Tablo16-1'de örnek olarak verilmifl-
tir. Büyüme regülasyonunda yer alan proto-on-
kogenlerin birçok grubunun çeflitli rolleri fiekil
16-4'te gösterilmektedir.
K
KR
RO
OM
MO
OZ
ZM
M T
TR
RA
AN
NS
SL
LO
OK
KA
AS
SY
YO
ON
NU
UY
YL
LA
A
O
ON
NK
KO
OG
GE
EN
N A
AK
KT
T<
VA
AS
SY
YO
ON
NU
U
Gen mutasyonu, proto-onkogenlerin aktivasyo-
nunu uyarabilen çeflitli mekanizmalar>ndan
yaln>zca biridir (Tablo 16-2). Baz> durumlarda,
bir proto-onkogen genellikle translokasyon flek-
linde, bir kromozomal mutasyon taraf>ndan ak-
tive edilir. S>kl>kla lösemi ve lenfomalarda, ve
nadiren de birkaç konnektif-doku sarkomala-
r>nda 40'tan fazla onkojenik kromozom translo-
kasyonu tan>mlanm>flt>r. Baz> olgularda, trans-
lokasyon k>r>k noktalar> iki genin intronlar>
içinde yer al>r; böylece yeni bir özelli¤e sahip
(fonksiyon kazand>ran) yani onkojenik olan, ki-
merik bir protein oluflur. Kronik myeloid löse-
mide (KML)'de görülen 9 ve 22. kromozomlar
aras>nda izlenen translokasyon en iyi bilinen
bir örnektir. Di¤erlerinde, translokasyon baflka
bir gene ait promotor bölgesine yerleflmesiyle
onkogeni aktive eder. kitt lenfomadaki 8 ve 14. kromozomlar aras>n-
daki translokasyon ile B-hücreli lenfomadaki
18. kromozomu içeren translokasyondur.
K
Krro
on
niik
k M
My
ye
ello
oiid
d L
össe
em
mii. KML'de görülen si-
togenetik anomali, Philadelphia (Ph
1
) kromozo-
mu olarak bilinen, 9 ve 22. kromozomlar aras>n-
daki bir translokasyon ürünüdür. Bu translo-
kasyonla, normalde 9. kromozomun uzun kolun-
da (9q) yer al>p bir tirozin kinaz olan
ABL pro-
to-onkogeni, 22. kromozomun uzun kolunda
(22q) yer al>p fonksiyonu bilinmeyen "breakpo-
int cluster region" (
BCR) geni ile füzyon olufltu-
rur.
BCR sekans> ile ABL sekans>n>n bir aray
gelmesiyle kimerik bir protein sentezlenir; bu
da artm>fl tirozin kinaz aktivitesine sahiptir.
Bcr ve abl proteinlerinin normal fonksiyonu he-
nüz kesin olarak bilinmemesine ra¤men, kime-
rik gen taraf>ndan kodlanan yeni proteinin art-
m>fl tirozin kinaz aktivitesi kronik lösemiye ne-
den olan primer bir olayd>r.
B
Bu
urrk
kiitttt L
Le
en
nffo
om
ma
a. Burkitt lenfoma, çenenin
B-hücreli bir tümörü olup co¤rafik da¤>l>m gös-
termektedir: en s>kl>kla Afrika'n>n ekvatoryal
bölgesindeki çocuklarda izlenirken, di¤er yer-
lerde nadiren gözlenmektedir. 8q24 kromozo-
mal lokalizasyondaki
MYC proto-onkogeni,
14q32 lokusundaki a¤>r-zincir immunoglobuli-
nin distaline transloke olur. Sitogenetik olarak
bu translokasyon dengeli olarak görülen bir
8;14 translokasyondur. Bu translokasyon, nor-
malde immunglobulinlerle birlikte iliflkisi olan
enhancerlar> veya sekans> aktive eden trankrip-
siyonel elementleri
MYC geni yan>na tafl>r. Bu
hipotezi destekleyen bulgular,
MYC geni yak>n-
lar>na, 2. ve 22. kromozomlarda yer alan a¤>r-
Genetik ve Kanser
317
fi
fie
ek
kiill 1
16
6--4
4..
Hücre içerisinde fonksiyonuna ve lokalizasy-
onuna göre s>n>fland>r>lan proto-onkogenlerin ürünlerinin
sinyal iletimi ve büyüme regülasyonu. Bir proto-onkogenin
deregülasyonu malign transformasyona götürebilir. 1,
Embriyonik büyüme faktörü (EGF) ve platelet derived
büyüme faktörü (PDGF) gibi sekrete edilen büyüme faktör-
leri. 2,
RET
gibi, sekrete edilen büyüme faktörleri için spe-
sifik reseptörler. 3,
RAS
taraf>ndan kodlanan G,proteini ve
ABL
taraf>ndan kodlanan protein kinaz gibi sitoplazmik
sinyal ileten proteinler. 4, DNA'ya ba¤lanan ve transkrip-
siyonu modifiye eden,
MYC
taraf>ndan kodlanan transkrip-
siyon faktörleri gibi nükleer proteinler.
T
Ta
ab
bllo
o 1
16
6--2
2
M
Me
ek
ka
an
niiz
zm
ma
a
A
Ak
kttiiv
ve
e E
Ed
diille
en
n G
Ge
en
n T
Tiip
pii
S
So
on
nu
uçç
Regülatuar mutasyon
Büyüme faktör genleri
Ekspresyonun ve sekresyonun artmas>
Yap>sal Mutasyon
Büyüme faktör reseptörleri, sinyal
Ekspresyonuna izin verilmesi
oluflturan proteinler
Tranlokasyon, retroviral
Nükleer onkogenler
Artm>fl ekspresyon
insersiyon, gen amplifikasyonu
Miller DM, Blume S, Borst M, et al (1990). Oncogenes, malignant transformation, and modern medicine. Am J Med Sci 300: 59-69.
P
Prro
otto
o--o
on
nk
ko
og
ge
en
nlle
erriin
n A
Ak
kttiiv
va
assy
yo
on
n M
Me
ek
ka
an
niiz
zm
ma
alla
arr>>
Sitoplazmik
sinyal üreten
proteinler
Nükleer
proteinler
Büyüme
faktör
genleri